Znaki (nie)pamięci (Universitas)

W niniejszym tomie zaprezentowano jednocześnie teksty teoretyczne, jak i praktyczne studia przypadku przygotowane poprzez szesnastu autorów podejmujących z różnorodnych perspektyw zagadnienie teorii i praktyki upamiętnienia w Polsce. Opracowania skupiają się przeważnie na relacji między pamięcią i niepamięcią z jednej strony i pamięcią i historią z drugiej.

Recenzowana praca stanowi interesującą pozycję, ukazując omawianą problematykę z perspektywy badaczy reprezentujących rozmaite dyscypliny badawcze, co stanowi jej największy walor naukowy i poznawczy.

Prof. Dr hab. Andrzej Gąsiorowski

z zasady historię traktuje się jako domenę działalności ekspertów – historyków, zaś pamięć jako wytwór wspólnot pamięci. Ta ostatnia może obejmować pamięć rodzinną, czy komunikacyjną, jak i pamięć społeczności lokalnych, regionalnych czy narodowych. W tym drugim przypadku stanowi ona podstawę do kształtowania się tożsamości grupowej, lecz może także być stosowana do legitymizacji porządku politycznego. Wówczas nieraz staje się polem walki ideologicznej.

Już wstępny przegląd treści prezentowanej tutaj książki wskazuje na wielopłaszczyznowość zagadnień związanych z (nie)pamięcią zbiorową i jej znakami w przestrzeni. Poczynając od rozważań teoretycznych mających na celu określenie zakresu i pola działań po studia przypadku skupiające się na performatywnym rozmiarze pamięci zbiorowej – na uczestnikach rytuałów pamięci od grup rekonstruktorskich, przez młodzież dbającą o miejsca pamięci i świadków historii po rowerzystów wytwarzających tor dla rowerów górskich na Kopcu Powstania Warszawskiego. Innym – niezbędnym wymiarem badań nad pamięcią zbiorową jest badanie pamięci miejsc, a więc w wąskim znaczeniu tego terminu – historii upamiętnień w krajobrazie kulturowym kraju.

Mamy nadzieję, że książka ta zainteresuje naukowców, studentów jak i pasjonatów atrakcyjnych się przeszłością i podchodzących do niej z wielu różnych perspektyw: historycznej, kulturoznawczej, antropologicznej, etnologicznej i socjologicznej.