Biomedyczne podstawy rozwoju i edukacji, AZ#A7B97D1DEB/DL-ebwm/epub (Wydawnictwo Naukowe PWN)

Tytuł Biomedyczne podstawy rozwoju i edukacji Autorzy Barbara Woynarowska, Anna Kowalewska, Zbigniew Izdebski, Magdalena Woynarowska Język polski Wydawnictwo Wydawnictwo Naukowe PWN ISBN 978-83-01-21930-7 Rok wydania 2021 Warszawa Wydanie 2 ilość stron 396 Format epub, mobi Spis treści Przedmowa 11 Historia kształcenia pedagogów i nauczycieli w zakresie zagadnień biomedycznych Barbara Woynarowska 13 CZĘŚĆ I. ROZWÓJ BIOLOGICZNY CZŁOWIEKA 19 Rozdział 1. Rozwój osobniczy człowieka – podstawowe pojęcia Barbara Woynarowska 21 1.1. Sfery rozwoju i ich wzajemny związek 22 1.2. Etapy w rozwoju osobniczym 23 1.3. Dymorfizm płciowy 24 Rozdział 2. Rozwój fizyczny Barbara Woynarowska 27 2.1. Procesy w rozwoju fizycznym 28 2.2. Czynniki wpływające na rozwój fizyczny 32 2.2.1. Genetyczne czynniki rozwoju fizycznego 33 2.2.2. Środowiskowe czynniki rozwoju fizycznego 34 2.3. Metody oceny rozwoju fizycznego 36 2.3.1. Ocena wzrastania 36 2.3.2. Ocena różnicowania 39 2.3.3. Ocena dojrzewania 39 2.4. Wiek rozwojowy i tendencje przemian w rozwoju fizycznym 41 2.5. Najczęstsze zaburzenia w rozwoju fizycznym dzieci i młodzieży 45 Rozdział 3. Rozwój motoryczny Barbara Woynarowska 51 3.1. Podstawowe pojęcia 51 3.2. Przebieg rozwoju motorycznego w ontogenezie 53 3.3. Czynniki wpływające na rozwój motoryczny 54 3.4. Metody oceny rozwoju motorycznego 56 3.5. Tendencje przemian produktywności fizycznej 58 Rozdział 4. Charakterystyka rozwoju fizycznego i motorycznego i zapotrzebowania biologiczne w poszczególnych okresach życia człowieka Barbara Woynarowska 61 4.1. Okres prenatalny 61 4.2. Wczesne dzieciństwo 68 4.2.1. Okres noworodkowy 68 4.2.2. Okres niemowlęcy 71 4.2.3. Okres poniemowlęcy 74 4.3. Średnie i późne dzieciństwo 76 4.3.1. Okres przedszkolny 76 4.3.2. Młodszy wiek szkolny 79 4.4. Okres adolescencji 81 4.4.1. Okres dojrzewania płciowego 81 4.4.2. Okres młodzieńczy 87 4.5. Okres dorosłości 89 4.5.1. Wczesna i przeciętna dorosłość 89 4.5.2. Późna dorosłość – starzenie się i starość 90 Rozdział 5. Rozwój psychoseksualny Zbigniew Izdebski 97 5.1. Podstawowe pojęcia 98 5.2. Przebieg rozwoju psychoseksualnego 102 5.3. Biologiczne, psychiczne i społeczno-kulturowe uwarunkowania rozwoju seksualnego 106 5.4. Zachowania seksualne w dzieciństwie i w okresie dojrzewania 110 5.5. Ryzykowne zachowania seksualne młodzieży i zapobieganie im 115 5.6. Zaburzenia i problemy seksualne w dzieciństwie i młodości 118 Rozdział 6. Wybrane układy i funkcje organizmu człowieka ważne dla procesów uczenia się Anna Kowalewska 125 6.1. Układ nerwowy 126 6.1.1. Wybrane informacje o budowie i funkcji układu nerwowego 126 6.1.2. Zmiany w układzie nerwowym w różnorodnych okresach rozwoju ontogenetycznego 133 6.2. Narządy zmysłów 137 6.2.1. Zmysł dotyku, zmysł równowagi i propriocepcja 139 6.2.2. Układ wzrokowy, jego budowa, funkcja i rozwój 140 6.2.3. Układ słuchowy, jego budowa, funkcja i rozwój 142 6.3. Fizjologiczne podłoże emocji 144 6.3.1. Typy emocji 144 6.3.2. Komponenty emocji 145 6.3.3. Przetwarzanie emocji 145 6.3.4. Rozwój mózgowego systemu regulacji emocji 146 6.4. Fizjologiczny mechanizm reakcji stresowej i wpływ stresu na zdrowie i zdolność do uczenia się 147 6.4.1. Reakcja stresowa 148 6.4.2. Holistyczna reakcja na stres 150 6.4.3. Wpływ stresu na zdrowie 151 6.4.4. Wpływ stresu na zdolność do uczenia się 154 6.5. Biologiczne mechanizmy procesu uczenia się 155 6.5.1. Rozwój i typy uczenia się 155 6.5.2. Pamięć 156 6.5.3. Biologiczne uwarunkowania dysleksji rozwojowej 159 Rozdział 7. Podstawowe potrzeby biologiczne człowieka i sposoby ich zaspokajania 163 7.1. Żywienie Anna Kowalewska 164 7.1.1. Podstawowe pojęcia 165 7.1.2. Regulacja pobierania pokarmu 166 7.1.3. Zasady racjonalnego żywienia 167 7.1.4. Związek pomiędzy żywieniem, zdrowiem i dyspozycją do uczenia się 174 7.2. Aktywność fizyczna Barbara Woynarowska 175 7.2.1. Funkcje aktywności fizycznej w zróżnicowanych okresach życia 176 7.2.2. Zmiany aktywności fizycznej w ontogenezie i czynniki ją warunkujące 176 7.2.3. Zalecany poziom aktywności fizycznej 178 7.2.4. Niedostatki aktywności fizycznej u dzieci i młodzieży – przyczyny i skutki 180 7.3. Zachowanie odpowiedniego rytmu pracy i odpoczynku Barbara Woynarowska 182 7.3.1. Rytmy biologiczne 182 7.3.2. Praca, zmęczenie, odpoczynek 184 7.3.3. Sen 188 7.4. Ochrona przed szkodliwymi dla rozwoju i zdrowia czynnikami środowiskowymi 192 7.4.1. Ochrona przed zanieczyszczeniami powietrza atmosferycznego Barbara Woynarowska 192 7.4.2. Ochrona przed nadmiernym nasłonecznieniem Barbara Woynarowska 194 7.4.3. Ochrona przed hałasem Barbara Woynarowska 197 7.4.4. Ochrona przed chorobami zakaźnymi Anna Kowalewska 199 CZĘŚĆ II. ZDROWIE I WYBRANE PROBLEMY ZDROWOTNE DZIECI I MłODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM 207 Rozdział 1. Zdrowie i czynniki je warunkujące Barbara Woynarowska 209 1.1. Definiowanie zdrowia i holistyczne podejście do zdrowia 210 1.2. Mierniki zdrowia i czynniki je warunkujące 213 1.3. Związki pomiędzy zdrowiem i edukacją 217 Rozdział 2. Sytuacja zdrowotna dzieci i młodzieży Barbara Woynarowska 221 2.1. Zdrowie młodzieży w jej subiektywnej ocenie 222 2.2. Zachowania zdrowotne młodzieży 223 2.3. Główne problemy zdrowotne dzieci i młodzieży 225 Rozdział 3. Wybrane problemy zdrowotne dzieci i młodzieży w wieku szkolnym i sposoby uniemożliwiania im 231 3.1. Wypadki i urazy Barbara Woynarowska 231 3.2. Zaburzenia zdrowia psychicznego Barbara Woynarowska 234 3.2.1. Częstość występowania zaburzeń zdrowia psychicznego u dzieci i młodzieży w wieku szkolnym 235 3.2.2. Wybrane zaburzenia zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży w wieku szkolnym 235 3.3. Choroby przewlekłe Barbara Woynarowska 242 3.4. Wykorzystywanie substancji psychoaktywnych Anna Kowalewska 248 Rozdział 4. Wczesne zapobieganie wybranym chorobom przewlekłym ujawniającym się u dorosłych Barbara Woynarowska 259 4.1. Uniemożliwianie przedwczesnemu rozwojowi miażdżycy 259 4.2. Wczesne zapobieganie osteoporozie 262 4.3. Wczesne uniemożliwianie rakowi szyjki macicy 266 Rozdział 5. Profilaktyczna opieka zdrowotna nad uczniami Barbara Woynarowska 269 CZĘŚĆ III. NAUCZYCIELE – ICH ZDROWIE, JEGO OCHRONA I PROMOCJA 275 Rozdział 1. Sytuacja demograficzno-społeczna nauczycieli w Polsce Magdalena Woynarowska, Barbara Woynarowska 277 Rozdział 2. Czynniki ryzyka dla zdrowia i czynniki broniące w zawodzie nauczyciela Magdalena Woynarowska, Barbara Woynarowska 281 Rozdział 3. Wybrane problemy zdrowia fizycznego i psychicznego nauczycieli Magdalena Woynarowska, Barbara Woynarowska 285 3.1. Zaburzenia zdrowia fizycznego nauczycieli 286 3.2. Kondycja psychiczna i problemy zdrowia psychicznego nauczycieli 288 3.3. Zespół wypalenia zawodowego 290 3.4. Zachowania zdrowotne nauczycieli 292 Rozdział 4. Działania dla ochrony i promocji zdrowia nauczycieli Magdalena Woynarowska, Barbara Woynarowska 295 4.1. Ochrona zdrowia nauczycieli 296 4.2. Promocja zdrowia nauczycieli 297 CZĘŚĆ IV. ŚRODOWISKO I ORGANIZACjA PRACY SZKOŁY 301 Rozdział 1. Środowisko społeczne szkoły Barbara Woynarowska 303 Rozdział 2. Wybrane elementy środowiska fizycznego szkoły Barbara Woynarowska 307 2.1. Budynek, jego pomieszczenia i teren szkoły 308 2.2. Warunki sanitarno-higieniczne 309 2.3. Mikroklimat i oświetlenie 310 2.4. Meble szkolne 312 2.5. Ograniczanie hałasu w szkole 316 2.6. Zabezpieczenie przed wypadkami i urazami 318 Rozdział 3. Aspekty zdrowotne organizacji pracy i życia szkoły Barbara Woynarowska 323 3.1. Rozkład i organizacja lekcji 323 3.2. Przerwy międzylekcyjne 325 3.3. Żywienie w szkole 325 3.4. Warunki i organizacja aktywności fizycznej w szkole 327 CZĘŚĆ V. PROFILAKTYKA PROBLEMÓW ZDROWOTNYCH I ZACHOWAŃ RYZYKOWNYCH I PROMOCjA ZDROWIA W SZKOLE I PRZEDSZKOLU 331 Rozdział 1. Profilaktyka chorób, problemów zdrowotnych i zachowań ryzykownych dla zdrowia w szkole Barbara Woynarowska, Magdalena Woynarowska 333 1.1. Profilaktyka i jej poziomy 333 1.2. Działania profilaktyczne w szkole 335 Rozdział 2. Promocja zdrowia w szkole i przedszkolu Barbara Woynarowska, Magdalena Woynarowska 337 2.1. Koncepcja promocji zdrowia 337 2.2. Promocja zdrowia w szkole 339 2.3. Szkoła promująca zdrowie 340 2.3.1. Historia rozwoju szkoły promującej zdrowie w europie i w Polsce 341 2.3.2. Definicja, standardy i model szkoły promującej zdrowie w Polsce 343 2.4. Przedszkole promujące zdrowie 345 2.4.1. Prace nad koncepcją przedszkola promującego zdrowie w Polsce 345 2.4.2. Definicja, standardy i model przedszkola promującego zdrowie w Polsce 346 Aneks 351 Słownik terminów użytkowanych w rekomendacjach WHO 361 Bibliografia 363 Indeks nazwisk 379 Indeks rzeczowy 385 O Autorach 395