Kontakty duchownych ze stolicą apostolską. obrazy z życia średniowiecznego kleru w dokumentach penitencjarii apostolskiej, AZ#3E261993EB/DL-ebwm/pdf (Wydawnictwo Naukowe UMK)

Książka stanowi swoiste podsumowanie dotychczasowych zainteresowań Autora papieskimi dyspensami równocześnie z punktu widzenia ukazania aspektów prawnych, obowiązujących przy ich udzielaniu dla duchownych, jak i – a może przeważnie – opisu przeróżnych obszarów życia codziennego duchowieństwa, które zostały zawarte w ich treści.

Badania aspektów prawnych związanych z udzielaniem papieskich dyspens pozwoliły na pokazanie, w jaki sposób kler podchodził do tego typu dyspens w kontekście rozumienia i przestrzegania przezeń obowiązującego go prawa kanonicznego.

Rozważaniom prawnym towarzyszyły oczywiście barwne opisy przeciętniewiecznej codzienności, w którą uwikłali się duchowni. Dyspensy papieskie należą bowiem do takiej kategorii źródeł, które pokazują – poza wspomnianymi aspektami prawnymi – dużo ciekawych i różnorodnych sytuacji z życia szeroko rozumianego średniowiecznego społeczeństwa, wzbogacając nierzadko swoją narrację stanowczo interesującymi dialogami.

Książka składa się z trzech rozdziałów, z których dwa pierwsze posiadają charakter prawno-dyplomatyczny. W rozdziale pierwszym zostały omówione, z zasady na podstawie dotychczasowej historiografii, geneza, organizacja i działalność Penitencjarii Apostolskiej jako jednego z trzech ważnych trybunałów Kurii Rzymskiej obok Roty Rzymskiej i Sygnatury Apostolskiej.

Został dodatkowo przedstawiony rozwój systemu rezerwatów papieskich i działalność Penitencjarii Apostolskiej przez pryzmat jej organizacji, kompetencji i zasad obiegu dokumentów. Szczególne kompetencje tego urzędu zostały zilustrowane przykładowymi dyspensami dla polskiego duchowieństwa.

W rozdziale drugim, który ma charakter dyplomatyczny, zostały przedstawione zagadnienia źródłoznawcze: kancelaryjna typologia dyspens papieskich, ich formularze pokazane na przykładach solidnych dokumentów kierowanych do Penitencjarii.

W rozdziale tym zostały dodatkowo opisane konwencje formularzowe zawarte w tych dokumentach, a także charakter i rola zamieszczanych w nich dialogów. Rozdział trzeci zawiera prezentacje różnorodnych obrazów z życia codziennego duchowieństwa.

Pokazują one codzienne sytuacje, np. W klasztorach, szkołach, kancelariach i karczmach, lecz także bójki i konflikty zbrojne, w których brał udział kler, czy też relacje duchownych z kobietami. Na końcu znalazł się aneks źródłowy, w którym znajduje się edycja wspomnianej wyżej prowizji papieskiej, a także przykładowe, publikowane już, dokumenty pochodzące z Penitencjarii Apostolskiej, dodatkowo w tłumaczeniu na język polski.