Ujmować, AZ#D2F71C04EB/DL-ebwm/pdf (Uniwersytet Śląski)

Lektura dzieł niezwykłego dziewiętnastowiecznego amerykańskiego filozofa i artysty ze szczególnym uwzględnieniem jego Waldena, a także 14 tomów Dziennika przedstawia Thoreau jako przenikliwego krytyka kapitalistycznego świata i kultury. Zdaniem autora Waldena, który w tej diagnozie poprzedza Heideggera, społeczeństwo Zachodu dokonało niepowtarzalnego wyboru, wypowiadając równowagę pomiędzy doświadczeniem bycia a technicznym i ekonomicznym postępem. Wspólnota nie jest już wspólnotą świata,jedynie prowizoryczną wspólnotą tylko ludzkich interesów. Wysiłek wypracowywania sensu został zastąpiony dążeniem do wzbogacenia się; niezależność jednostki wycofała się przed presją konformizmu. Nieprzypadkowo pisma Thoreau obfitują w tak liczne i dogłębne opisy świata roślin i zwierząt, a także zjawisk atmosferycznych, iż stanowią klasykę literatury głębokiej ekologii. Ich motywacja jednak pozostaje filozoficzna - są próbą nazwania "nagiego bycia" zapomnianego w wyłącznie ludzkim porządku. Dzieje filozoficznej i politycznej kultury Zachodu to historia napięcia pomiędzy "neutralną bezinteresownością" ogołoconego bytowania świata a za każdym razem już "stronniczym", "interesownym" sposobem, w jaki człowiek znajduje się w tymże świecie. Stąd postulat Thoreau odnowienia głębokiego znaczenia samotności dla jednostki i społeczeństwa: żeby wspólnota mogła funkcjonować, każdy z jej uczestników musi zachować wrażliwość na samotne doświadczenie ogołoconego bytowania poprzedzające wszelkie wyjaśnienia i komentarze. Wspólnota jest w istocie zawsze dążeniem do wspólnoty, i wszelkie starania zmierzające do stworzenia jej zamkniętej formuły czy doskonałego kształtu są tylko ideologicznymi nadużyciami. Recenzje książki ukazały się w: - czasopiśmie "Tygodnik Powszechny" nr 7 (3162), 14 luty 2010 r. (Grzegorz Jankowicz: Wspólnota jednostek), recenzja przystępna pod adresem: www.tygodnik.onet.pl; - czasopiśmie "Śląskie Studia Polonistyczne" 2012, nr 1/2 (2), s. 275-281 (Piotr Bogalecki: Poza Walden. Monografia nieprzyjazna).