Filmowe obrazy szkoły (Impuls)

Problemy edukacji i wychowania budzą nieprzerwane zainteresowanie filmowców, w ponad stuletniej historii kina przestrzeń szkoły była wielokrotnie użytkowana jako nośnik przeróżnych znaczeń. Filmy, których akcja rozgrywa się w szkole wpisują się w społeczną historię kina, jego recepcji i związków z rzeczywistością społeczną. Tematyka szkolna w kinie często jest pretekstem do rozważań ideologicznych, do poruszania problemów społecznych i politycznych, o których nie chce się, albo nie wolno, z rozmaitych przyczyn, mówić wprost. W filmach o szkole można odnaleźć jawny bądź ukryty wyraz światopoglądu twórców, którzy w formie artystycznej albo modnej wypowiedzi filmowej wyrażają swój krytyczny stosunek do zideologizowanej rzeczywistości szkolnej. Filmy te stanowią zatem swoistą kontestację edukacji i wychowania w szkole, reprezentującej instytucję państwa, objawiającą się przez filmowe przedstawienia najróżniejszych form oporu, odporu i nieposłuszeństwa obywatelskiego. Przedmiotem badań zawartych w książce są wybrane fabularne filmy aktorskie (z pominięciem filmów dokumentalnych i animowanych) zrealizowane w Polsce i innych krajach Europy, Stanach Zjednoczonych i Australii (ze względu na europejskie i północno-amerykańskie korzenie) w latach 1931-2009. Dobór filmów uwarunkowany jest celem poszukiwań badawczych, analizie poddano zatem typowo klasyczne, a także cieszące się popularnością i zachwytm krytyki bądź publiczności filmy, w których na dodatek odnaleźć można ideologiczne i pedagogiczne odwołania. Dużo, zwłaszcza starszych filmów, to uwielbiane dzieła światowej kinematografii [np. Pała ze sprawowania (Zero de conduite) Jeana Vigo z 1933 roku, Czterysta batów (Les quatre cents coups) François Truffauta z 1959, Niepokoje wychowanka Törlessa (Der Junge Törless) Volkera Schlöndorffa z 1966]; przywołane zostały w dodatku filmy współczesne [m.in. Klasa (Entre les Murs) Laurenta Centeta, Nasza klasa (Klass) Ilmara Raaga z 2007 roku, Fala (Die Welle) Denisa Gansela z roku 2008], które nie mają takiego statusu, chociaż są ważne ze względu na zakres społecznego oddziaływania. Charakter interpretacji filmowych uwarunkowany został przyjętymi założeniami metodologicznymi z kręgu krytyki ideologicznej w myśli filmowej oraz wybranymi dwudziestowiecznymi teoriami i nurtami wychowania i ideologiami edukacyjnymi. Refleksje teoretyczne obecne w pierwszej części książki stanowią potrzebne wsparcie do kontekstualizacji wskazanych w filmach problemów ideologicznych, edukacyjnych i wychowawczych.

Tytuł Filmowe obrazy szkoły Podtytuł pomiędzy ideologią, edukacją a wychowaniem Autor Ewelina konieczna Język polski Wydawnictwo Impuls ISBN 978-83-7587-692-5 Rok wydania 2011 Kraków Wydanie 1 ilość stron 269 Format pdf Spis treści Wstęp; 9

Część pierwsza
W kręgu ideologii, edukacji i wychowania
Zagadnienia teoretyczne

Rozdział pierwszy
Społeczne i polityczne aspekty ideologii; 21

Pojęcie ideologii; 21

Koncepcje państwa i ich związek z ideologią i polityką; 26

Ideologia a religia; 29

Określenie mitu politycznego; 31

Rozdział drugi
Założenia ideowe dwudziestowiecznych nurtów politycznych i ich wpływ na edukację; 37

Ideologiczne funkcje nauczania i wychowania; 37

Koncepcje konserwatywne i neokonserwatywne w edukacji; 40

Ideologia liberalizmu w systemach oświatowych; 43

Pedagogika nacjonalistyczna a pedagogika narodowa; 45

Edukacja a ideologia komunistyczna; 48

Faszyzacja edukacji w okresie III Rzeszy; 50

Socjalistyczna koncepcja oświaty; 52

Anarchizm i pedagogika emancypacyjna; 53

Demokratyzacja szkolnictwa; 55

Nowa Prawica a jakość edukacji; 57

Neoliberalna koncepcja edukacji; 58

Rozdział trzeci
Ideologia, edukacja i wychowanie; 61

Ideologie edukacyjne i wychowawcze; 61

Koncepcja wychowania zorientowanego na osobę; 66

Antypedagogika i wychowanie antyautorytarne; 69

Przemoc symboliczna w edukacji; 71

Mity pedagogiczne; 75