Mnemotechniki (Impuls)

Dziecko, inicjując naukę w klasie I, wkracza w magiczny świat nabywania nowych wiadomości i umiejętności, kształtuje swój stosunek do wykonywanej pracy, podejmowanych zadań, a także otaczającego świata. Interesuje się tekstem pisanym, co budzi w nim potrzebę rozszyfrowywania danych występujących w postaci zróżnicowanych znaków. Jego działania zostają ukierunkowane na opanowanie umiejętności czytania i pisania – form komunikacji stanowiących bardzo ważny i podstawowy cel edukacji, posiadających między innymi duży wpływ na to, jak będzie przebiegać dalszy cykl kształcenia. Ucząc dziecko czytania i pisania, musimy pamiętać o jego jednostkowości, czyli trzeba mu umożliwić podążanie własną drogą i we własnym tempie. Nasze zadanie to oraz wskazywanie trafnych form i metod osiągania celów, pokonywania trudności i motywowania do podejmowania wysiłku. […] Zaprezentowane w książce badania dotyczą analizy związków między wykorzystanymi mnemotechnikami a zapamiętaniem kształtu liter podobnych, na ogół mylonych poprzez dzieci. […] Książka nie stanowi poszukiwań uniwersalnej metody ułatwiającej naukę czytania i pisania wszystkim dzieciom, ma jedynie pokazać sposób ułatwiający skuteczne zapamiętywanie kształtów liter podobnych. Mnemotechniki uwzględniają odrębność, specyficzność każdego dziecka i pozwalają na mu pokonywanie we własnym tempie trudności w czytaniu i pisaniu, które wynikają z mylenia liter. W związku z tym dziecko z przyjemnością i uśmiechem podróżuje po świecie liter i efektywnie zapamiętuje ich zarys.

Tytuł Mnemotechniki Podtytuł jako czynnik optymalizujący nabywanie poprzez dzieci umiejętności czytania i pisania Autor Joanna Skibska Język polski Wydawnictwo Impuls ISBN 978-83-7850-151-0 Rok wydania 2012 Kraków Wydanie 1 liczba stron 224 Format pdf Spis treści Wstęp 7

1. Wieloaspektowość problematyki dotyczącej procesu czytania 11


1.1. Teoretyczne podstawy czytania, pamięci i mnemotechnik – analiza literatury 11
Czytanie 11
Pamięć 15
Mnemotechniki 19
1.2. Fizjologiczno-psychologiczne podstawy czytania 22
1.3. Semiotyczne aspekty czytania 28
1.4. Metody nauki czytania 32
1.5. Wybrane koncepcje nauki czytania 35
Koncepcja Mariana Falskiego 35
Koncepcja Jana Zborowskiego 37
Koncepcja Ewy i Feliksa Przyłubskich 39
Koncepcja Heleny Metery 40
Koncepcja Bronisława Rocławskiego 41
Koncepcja Jadwigi Cieszyńskiej 42
Koncepcja Glenna Domana 45



2. Trudności w nabywaniu umiejętności czytania – wybrane zagadnienia 49


2.1. Oryginalne trudności w czytaniu i pisaniu 49
2.2. Wybrane koncepcje etiologiczne trudności w czytaniu 54
Koncepcja genetyczna 54
Koncepcja hormonalna 54
Koncepcja fragmentarycznych deficytów rozwojowych 55
Koncepcja mikrouszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego 55
Koncepcja konfliktu dominacji półkulowej 55
Koncepcja neuropsychologiczna 56
Koncepcja zmian strukturalnych i zakłóceń czynnościowych
ośrodkowego układu nerwowego 56
Koncepcja pedagogiczna 58
Koncepcja psychodysleksji 58
Koncepcja psycholingwistyczna 59
2.3. Ryzyko dysleksji i jego symptomy 59
2.4. Spostrzeganie wzrokowe a trudności w czytaniu 63



3. Praca terapeutyczna z uczniem z trudnościami w nabywaniu umiejętności
czytania i pisania 69


3.1. Praca terapeutyczna – ujęcie terminologiczne w literaturze
pedagogiczno-psychologicznej 69
3.2. Wybrane metody terapii 72
Metoda dobrego Startu 72
Metoda symboli dźwiękowych 73
Program rozwijający percepcję wzrokową Marianne Frostig 74
Metoda oparta na systemie percepcyjno-motorycznym
Newella C. Kepharta 75
Metoda 18 struktur wyrazowych 76
Terapia trudności w uczeniu się czytania i pisania
oparta na wyćwiczeniu zaburzonych funkcji 78
Terapia neuropsychologiczna według Dirka Bakkera 81
3.3. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna uczniom ze niepowtarzalnymi
trudnościami w uczeniu się – zmiany systemowe 84



4. Metodologiczne podstawy badań własnych 91


4.1. Problematyka badań 91
4.2. Hipoteza robocza, zmienne i wskaźniki 94
4.3. Metody, techniki i narzędzia badawcze 98
4.4. Charakterystyka zmiennej niezależnej – czynnika eksperymentalnego 105
4.5. Organizacja i przebieg badania eksperymentalnego
, a także dobór badanych grup 108



5. Poziom funkcji podstawowych – wyniki badań 111


5.1. Percepcja wzrokowa badanych uczniów 111
5.2. Percepcja słuchowa badanych uczniów 121
5.3. Motoryka nieduża badanych uczniów 126



6. Mnemotechniki jako czynnik eksperymentalny wspierający nabywanie
umiejętności czytania i pisania – wyniki badań własnych 133


6.1. Kierunkowe zaburzenia percepcji wzrokowej a trudności
w nabywaniu przez dzieci umiejętności czytania –
wyniki badań początkowych 133
6.2. Wpływ mnemotechnicznych środków i metod na nabywanie
umiejętności czytania – wyniki badań eksperymentalnych 140
6.3. Mnemotechniki a nabywanie umiejętności pisania 165
6.4. Skuteczność programu niwelowania trudności w nabywaniu
umiejętności czytania i pisania – analiza porównawcza
uzyskanych wyników 179


Podsumowanie wyników badań i wnioski 195
Postulaty metodyczne do pracy z uczniem z trudnościami w czytaniu i pisaniu 198
Bibliografia 201
Spis schematów 213
Spis rysunków 214
Spis tabel 216
Spis wykresów 218