IX wiek, władzę nad plemieniem Polan sprawuje Chwostek, znany z okrucieństwa kneź, a także jego żona Niemka Brunhilda. Pragną wprowadzić władzę absolutną i odebrać kmieciom dotychczasowe swobody. W wyniku ich rządów dochodzi do buntu ludności i wojny domowej.
Na tle historyczno-politycznych utarczek rozgrywa się też historia miłosna. Doman, młody kmieć i wojownik zakochuje się w Dziwie, która mimo odwzajemnionego uczucia, zostaje asygnowana do służby bogom.
Nieustępliwy Doman zrobi wszystko, żeby ją zdobyć. Z jakim wynikiem?Stara baśń nawiązuje do staropolskich podań i legend, m.in. O królu Popielu, którego zjadły myszy. Dzięki niej poznajemy odległą historię Polan, ich codzienność i obyczaje.
Powieść stanowi pierwszy tom procesu "Dzieje Polski" napisanego przez Józefa Ignacego Kraszewskiego. W 2003 roku na motywach powieści Jerzy Hoffmann zrealizował historyczny film fabularny "Stara baśń: Kiedy słońce było bogiem".-