Słownik językowego savoir-vivre`u (wydanie 1) (Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego)

Książka mieści około 2000 wyrażeń językowych, nazywanych klasycznie zwrotami grzecznościowymi. Zamierzeniem autorki było zgromadzenie głównie wykorzystywanych przez Polaków wszystkich pokoleń na przełomie XX i XXI wieku zwrotów grzecznościowych i sklasyfikowanie ich według pełnionych przez nie funkcji grzecznościowych, takich jak powitania, życzenia, pozdrowienia, pożegnania, oraz reakcje na nie.

W słowniku znalazły się więc zarówno zwroty grzecznościowe stosowane przeciętne i starsze pokolenie (niektóre, nieliczne zresztą, z kwalifikacją rodzaju "przestarzałe" czy "wychodzące z zastosowania" w obrębie definicji), jak również zwroty, po które sięga pokolenie młode, w tym najmłodsze - osoby nastoletnie, a choćby kilkuletnie (uczniów początkowych klas szkoły podstawowej).

zgromadzone w słowniku w postaci wyrażeń hasłowych zwroty grzecznościowe mają to do siebie, że utrwalone są poprzez tradycję w określonej formie, odtwarzanej poprzez użytkowników języka z pamięci. Forma ta, jeśli analizuje się ją z perspektywy historycznej, ewoluuje (ulegając w głównej mierze uproszczeniom); na bieżąco wykonane są poprzez młode pokolenie modyfikacje znanych form, które nieraz pojawiają się na krótko, potem tracą ekspresywność, zanikają, na ich miejsce wyprodukowane są świeże).

Bywa, iż dana forma wychodzi powoli z wykorzystania, a w następnym pokoleniu przeżywa renesans - staje się niebanalna, jej częstość wykorzystania wzrasta. Forma zwrotów grzecznościowych podlega najrozmaitszym modyfikacjom, nawiązującym jednak do zwrotów już znanych (mówiąc inaczej: tekstów kliszowanych), które mamy utrwalone w pamięci kulturowej.

Słownik dedykowany jest dla wszystkich, którzy chcą lub ze względów na przykład zawodowych muszą wydajnie komunikować się z odbiorcami w kontaktach bezpośrednich i pośrednich – w tym zapośredniczonych przez internet.

Będzie bez wątpienia przydatny dla uczniów szkół gimnazjalnych, a zwłaszcza przeciętnych (w których programach nauczania jest hasło „Etykieta językowa"), dla studentów studiów humanistycznych (polonistyka, dziennikarstwo, kulturoznawstwo) i innych, na których prowadzony jest przedmiot „Etykieta językowa", „Etykieta w komunikacji", „Językowy savoir-vivre", „Etyka, estetyka, etykieta językowa", a także przedmioty, których komponentyem są treści dotyczące językowej grzeczności, dla studentów neofilologii i dla uczących się języka polskiego jako obcego.

(Ze Wstępu) Słownik jest opracowaniem niezwykle potrzebnym, przygotowanym kompetentnie poprzez najkorzystniejszego w Polsce znawcę etykiety językowej, jaką jest profesor Małgorzata Marcjanik, autorka wielu opracowań z tego zakresu.

[…] Słownik łączy dwa cele: dokumentacyjny i normatywny. Zawiera bogaty pakiet formuł grzecznościowych, poparty przykładami ich użycia w różnych odmianach języka (pisanej, mówionej; oficjalnej i potocznej; ogólnej i slangowej), a jednocześnie formułuje pewne reguły poprawnościowe dotyczące językowych zachowań grzecznościowych i daje porady, co, jak, kiedy, do kogo „wypada" mówić w określonych sytuacjach towarzyskich i oficjalnych.

(Z recenzji prof. Dra hab. Jerzego Bartmińskiego) [...] to obszerne kompendium ujmujące w układzie rzeczowym, a w drugiej kolejności alfabetycznym, tradycyjne polskie zwroty grzecznościowe rodzaju Dzień korzystny, Jak zdrowie? lub Czuj się jak u siebie w domu.

Autorka zestawiła ich ok. 2000, opisała ich funkcje komunikacyjne i zilustrowała ich wykorzystanie imponującą liczbą przykładów – nie spreparowanych, co zasługuje na podkreślenie, ale zarejestrowanych, dokumentujących normalne wykorzystanie języka.

[…] Pod względem zakresu ani egzemplifikacji książka nie ma równych w polskiej literaturze przedmiotu i można wątpić, czy znajdzie się niemało analogicznych prac innojęzycznych. […] podstawą książki stała się baza danych licząca ok.

50000 zwrotów zapisanych przez autorkę w okresie minionego dwudziestolecia, typowo zasłyszanych, czasem spisanych z polskich seriali telewizyjnych, programów publicystycznych, filmów, dialogów powieściowych i in.

(Z recenzji prof. Dr hab. Mirosława Bańki) ********* A dictionary of linguistic savoir-vivre A collection of polite phrases most frequently used żeby Poles at the turn of the 20th and 21st century, and their classification based on functions (greetings, wishes, salutations, farewells) and the reactions produced żeby them.

Arranged into encyclopaedia-style entries, the phrases used aby various generations become, through tradition, fixed in a specific form, recalled aby language users from memory. The form, analyzed from historical perspective, evolves.

Modifications of familiar phrases systematically created żeby young generations, often functioning very briefly, later lose their expressiveness, disappear and new ones emerge. ********* Prof. Dr hab. Małgorzata Marcjanik (ORCID 0000-0003-3109-8154) – językoznawca, pracownik Zakładu Retoryki Dziennikarskiej na Wydziale Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego.

Zajmuje się pragmatyką językową, retoryką mediów i erystyką i etykietą językową, w szczególności grzecznością językową i pozajęzykową polską oraz międzykulturową. Autorka i współautorka książek: "Polska grzeczność językowa" (Kielce 1997, 2000, 2002), "Grzeczność w komunikacji językowej" (Warszawa 2007), "Mówimy uprzejmie.

Poradnik językowego savoir-vivre’u" (Warszawa 2009), "Słownik językowego savoir-vivre’u" (Warszawa 2014, 2015, 2016, 2017), "Grzeczność w polskiej komunikacji językowej. Studium opisowo-normatywne" (Beau Bassin 2017), "Polsko-niemiecki słownik etykiety językowej" (Warszawa 2019).

Pod jej redakcją naukową ukazały się: "Grzeczność nasza i obca" (Warszawa 2005), "Retoryka codzienności. Zwyczaje językowe współczesnych Polaków" (Warszawa 2006), "Grzeczność na krańcach świata" (Warszawa 2007), "Retoryka mediów, retoryka w mediach" (Warszawa 2012), "Jak zwracają się do siebie Europejczycy" (Warszawa 2013).

--------- PhD assoc. Prof. Małgorzata Marcjanik (ORCID 0000-0003-3109-8154) – linguist, employee of the Department of Journalism Rhetoric at the Faculty of Journalism and Political Sciences of the University Warsaw.

He deals with linguistic pragmatics, rhetoric and ericism, in particular linguistic and non-linguistic Polish and intercultural politeness. Author of books: "Polska grzeczność językowa" (Kielce 1997, 2000, 2002), "Grzeczność w komunikacji językowej" (Warszawa 2007), "Mówimy uprzejmie.

Poradnik językowego savoir-vivre’u" (Warszawa 2009). Her scientific editors published: "Grzeczność nasza i obca" (Warszawa 2005), "Retoryka codzienności. Zwyczaje językowe współczesnych Polaków" (Warszawa 2006), "Grzeczność na krańcach świata" (Warszawa 2007), "Retoryka mediów, retoryka w mediach" (Warszawa 2012), "Jak zwracają się do siebie Europejczycy" (Warszawa 2013).