Służące do wszystkiego (Marginesy)

Przejmujące losy „białych niewolnic", kobiet z najniższego szczebla hierarchii służby domowej. Tych, których w przedwojennej Polsce było najwięcej. Zatrudniane przez mieszczaństwo wiejskie dziewczęta zaczynały służbę posiadając często 15 lat.

Nie miały prawa do urlopu i wypoczynku, pracowały od świtu do nocy za grosze. Joanna Kuciel-Frydryszak zagląda do ich maleńkich pokoików w eleganckich kamienicach, przypatruje się, co robią, gdy mają wychodne, obserwuje je przy kuchennej pracy, współczuje, gdy muszą oddać swoje niejednokrotnie nieślubne dzieci.

Ale praca służącej to mimo wszystko awans i dotknięcie udoskonalonego świata. Dla niektórych służba stanie się przygodą życia. Inne w rodzinie chlebodawców znajdą przyjaciół i opiekunów. W galerii służących pojawiają się równocześnie te, które zapisały się w historii: Anna Kaźmierczak, prababcia kanclerz Angeli Merkel, Teosia Pytkówna, żona Stanisława Wyspiańskiego, Aniela „Ciemna", która wymyśliła końcówkę Ferdydurke, komunistka Etla Bomsztyk, jak i te bezimienne.

Zobaczymy je także podczas drugiej wojny światowej, gdy heroicznie będą pomagać swym chlebodawcom. Służące do wszelkiego to także opowieść o stosunkach klasowych i o potrzebie dominacji lepiej urodzonych nad biedakami.

To momentami zabawna, a czasem gorzka lektura. Z całą pewnością zaś ważna. „znakomita! Tak niemało mówi o korzeniach naszego społeczeństwa, o wyzysku, uległości kobiet akceptujących swój niewolniczy los, lecz i o sile ludzkich uczuć, zdolnych przekroczyć klasowe podziały.

Dla mnie nad wyraz wzruszająca, bo moja niania, która mogłaby być bohaterką tej książki, była jedną z najważniejszych osób mego dzieciństwa. Autorka wykonała ogromną pracę, dziękuję"! Agnieszka Holland „z reguły nie mają nazwisk, choćby imion.

A przecież to one wyprasowały te białe koszule sławnych mężczyzn, których fotografie pamiętamy ze szkolnych podręczników. Służące. Nic dziś o nich nie wiemy, a one kiedyś wiedziały wszystko. Kuciel-Frydryszak pozwala nam zajrzeć do miejsca, które historycy dotąd omijali: do „służbówki".

nadzwyczajna lektura, otwiera oczy"! Wojciech Orliński Joanna Kuciel-Frydryszak – absolwentka polonistyki na Uniwersytecie Wrocławskim, dziennikarka. Autorka biografii Słonimski. Heretyk na ambonie, nominowanej w najważniejszych konkursach na Historyczną Książkę Roku – im.

K. Moczarskiego i O. Haleckiego, i bestsellerowej biografii Kazimiery Iłłakowiczówny Iłła (Marginesy 2017), nominowanej do Nagrody im. Józefa Łukaszewicza.