Wróg publiczny i inne dramaty wegierskie (Agencja Dramatu i Teatru ADiT)

Nowa antologia dramatu węgierskiego w wyborze Patrycji Paszt w przekładach Jolanty Jarmołowicz i Daniela Warmuza wydana poprzez wydawnictwo Agencji Dramatu i Teatru ADiT, Warszawa 2017. Dobór dziesięciu nowych sztuk najwybitniejszych pisarzy węgierskich penetrujących obszar przemian, jaki ma miejsce w węgierskim teatrze od 1989 roku do teraz, rozlicza tematy tabu, rozczarowania kapitalizmem, zjawiska uboczne kapitalizmu, takie jak samotność, poczucie alienacji czy brak poczucia wspólnoty György Spiró: Zaciemnienie (Elsötétítés) István Tasnádi: Wróg publiczny (Közellenség) János Háy: Jest ciężko (Nehéz) Csaba Székely: Bańskie kwiaty (Bányavirág) Béla Pintér: Ohyda (Szutyok) András Visky: Zabiłam moją matkę (Megöltem az anyámat) Csaba Mikó: Cień ojca (Apátlanok) Zoltán Egressy: Zwyczajna środa (Szimpla szerda) Kornél Mundruczó i Kata Wéber: Nietoperz (Denevér) Borbála Szabó: Lekarz na telefon (Telefondoktor) konkretne słowa i poważne tematy uformowały tę antologię.

Składa się na nią seria porażek i tragedii bez pomijania ciemnej strony egzystencji, a w dodatku wzbogaca ją bezlitosny, brawurowy czarny humor i pionierska siła stylistyczna. Ze wstępu Zsuzsy Radnóti, wybitnej dramaturg, historyka teatru i dramatu, profesora, znawcy współczesnej dramaturgii węgierskiej: "Z węgierskiego punktu widzenia ważnym zjawiskiem jest to, iż rewizjonistyczny cykl, podobny do tego widocznego w Naszej klasie, rozpoczął się w dodatku na węgierskich scenach, a ostatnio nawet w filmie, w formie bezlitosnego, bezwzględnego rozgrzebywania przeszłości, a także konfrontacji z dotychczas pominiętymi wydarzeniami historycznymi.

najczęściej na pierwszy plan wysuwają się przedstawienia teatralne Gábora Máté, lecz trzeba też wspomnieć o spektaklach Jánosa Mohácsiego i Béli Pintéra przygotowywanych w innych budapeszteńskich teatrach.

Wygląda na to, że także film węgierski nadrabia opóźnienie w realizacji tego ważnego zadania, którego polscy artyści podjęli się już we nieprzeciętnej Idzie. Na Węgrzech powstał oskarowy Syn Szawła, a niedawno wszedł do kin majstersztyk reżysera Ferenca Töröka 1945.

Trzeba również wspomnieć o tak samo silnie oddziałujących dziełach prozatorskich, powieści László Mártona A mi kis köztársaságunk (Nasza śladowa republika), Pála Závady Egy piaci nap (Dzień na placu) i Gábora Zoltána Orgia.