Immanuel kant. opisanie życia i charakteru (Wydawnictwo uniwersytetu jagiellońskiego)

Książkę Borowskiego czyta się „jednym tchem" nie tylko dlatego,gromadzi całą różnorodność zróżnicowanych anegdot, niekiedy wyjątkowo zabawnych, i udatnie kreuje sylwetkę charakterologiczną filozofa, lecz i – a może nawet najczęściej – dlatego, że czytamy przekład kongenialny równocześnie co do struktury tekstu, jak i co do jego sensu. Przedsięwzięcie nie było proste, Borowski bowiem, być może zainfekowany stylem Kanta, częstokroć tworzy labiryntowe zdania podrzędnie złożone, w których z łatwością się zagubić. W polskim przekładzie te zdania nie irytują ani nie utrudniają lektury, ale łagodnie i zrozumiale płyną wartkim nurtem, konsekwentnie w siebie przechodząc. Dodatkowym urokiem lektury jest subtelna archaizacja tekstu, dokonana z ogromnym wyczuciem dawniejszej polszczyzny. Tłumaczom należą się tutaj owacje na stojąco!

Tę biografię potrzebnie należy czytać wraz ze wstępem tłumaczy. Oczywiście jest on napisany polszczyzną współczesną. Odznacza się, równie jak przekład, doskonałym stylem i obszernym polotem, mieści nieocenione informacje o samym Borowskim, o innych biografach Kanta oraz okraszone smakowitym poczuciem humoru komentarze do celnie wybranych z tekstu Borowskiego niekonsekwencji w prezentacji postaci.

nieraz można się spotkać z opinią, że na dobrą sprawę Kant nie ma żadnej biografii poza dziejami swojego myślenia i że napisanie zajmującej biografii filozofa z Królewca jest po prostu niemożliwe. Takie zdanie podziela na przykład Otfried Höffe, autor znanej jeszcze w Polsce pracy o filozofii Kanta. Zadaje temu kłam książka Borowskiego, która – o czym warto napomknąć – została w pokaźnej części poprawiona, uzupełniona i ostatecznie zaakceptowana przez samego Kanta.

Ludwig Ernst Borowski (1740–1831) – duchowny protestancki (luteranin), późniejszy biskup i arcybiskup Kościoła luterańskiego – nie był wszakże mistrzowskim filozofem, lecz znał Kanta i pozostawał z nim w bliskiej zażyłości przez pięćdziesiąt lat, a niewykluczone,nawet nieco dłużej. Był zatem bez dwóch zdań predysponowany do napisania wartościowej i wiarygodnej biografii przyjaciela.

Z recenzji dr. Hab. Janusza Mizery

Ludwig Ernst Borowski(1740–1831) – luterański pastor, przyjaciel Immanuela Kanta, autor jego pierwszej biografii, pełnił szereg wysokich funkcji w Pruskim kościele.