Choroby reumatyczne to znaczne spektrum chorób, w przebiegu których najczęstszym objawem, a równocześnie najbardziej uciążliwym jest ból. Ból w chorobach reumatycznych jest na ogół bólem przewlekłym, w którym typowe leczenie przeciwbólowe niejednokrotnie jest nieskuteczne. Utrzymywanie się bólu mimo użytkowanego skutecznego leczenia immunomodulującego w zapalnych autoimmunologicznych chorobach reumatycznych, m.in. Takich jak reumatoidalne zapalenie stawów czy toczeń rumieniowaty układowy, sprawia negatywną ocenę użytkowanego leczenia przez pacjenta i jest znacznym wyzwaniem dla lekarza reumatologa. Ból towarzyszy też chorobie zwyrodnieniowej, gdzie możliwości jego leczenia są nad wyraz ograniczone z zasady ze względu na wiek chorych i liczne schorzenia współwystępujące. W niniejszej książce omówione są wszystkie aspekty dotyczące bólu w chorobach reumatycznych, włączając podstawy patofizjologii, przez rozpoznawanie, zróżnicowanie i leczenie z oceną jego efektywności. Poszerzenie swej wiedzy na podstawie niniejszego opracowania będzie bez wątpienia przydatne w codziennej praktyce i pomoże w wydajniejszym leczeniu bólu u chorych na choroby reumatyczne. Prof. Dr hab. N. Med. Brygida Kwiatkowska Z Przedmowy