cena dotyczy kompletu (2 sztuk)
Producent: PŁATNERZE (WS881006)
Materiał: stal wysokowęglowa pokryta mosiądzem i postarzana
"Sparta (gr. Σπάρτη Spártē, Λακεδαίμων Lakedaímōn, Lacedemon) – starożytne miasto, a także terytorium polis w południowej Grecji, na półwyspie Peloponez, główny ośrodek miejski Lakonii.
Nowożytną Spartę zamieszkuje około 32,2 tys. Ludzi (stan z roku 2011). Miasto jest stolicą prefektury Lakonia. W jego granicach leży również bizantyńskie i przeciętniewieczne miasto Mistra, wymieniane poprzez listę światowego dziedzictwa UNESCO, chętnie odwiedzane poprzez turystów. Pobliskie, bogate przyrodniczo, urozmaicone geologicznie i atrakcyjne widokowo, rozległe i wyniosłe pasmo górskie Tajgetu, przyciąga amatorów wędrówek.
Wg starożytnej tradycji Sparta istniała już w epoce mykeńskiej; jednym z jej władców miał być Menelaos. Pozostałości miasta z tego okresu nie zostały jednak dotąd odnalezione.
Początki Sparty ustala się na XII-XI wiek p.n.e., kiedy Dorowie zaczęli się osiedlać w Lakonii. Przybyli na tereny Lakedaimonu około 1000 roku p.n.e. W IX wieku p.n.e. Łączą się cztery osady (obai), min. Pitana, w dolinie rzeki Ewrotas stwarzając miasto Spartę. W latach późniejszych dołączona zostaje piąta wioska, Amyklaj. W VIII-VII w. P.n.e. Sparta wyłoniła się jako znacząca potęga militarna. W latach 730-710 p.n.e. Spartanie zajęli sąsiednią krainę Mesenię, a jej ziemie podzielono między Spartan z wyłączeniem grupy tzw. Partheniai, czyli urodzonych ze Spartanki i ojca nie-Spartanina. Około roku 706 p.n.e. Właśnie partheniai opuścili Spartę i w południowej Italii założyli kolonię (apoikię) – Tarent. Meseńczycy pozostali na swej ziemi jako uprawiający ją chłopi, oddając Spartanom połowę plonów. W 660 p.n.e. Messenia zbuntowała się przeciw Spartanom, początkując II wojnę meseńską. Dzięki zastosowaniu falangi Spartanom udało się rozbić powstanie w 640 p.n.e. W roku 550 p.n.e. Spartanie założyli Związek Peloponeski, który obejmował dużo polis w południowej Grecji.
Starożytny, spartański teatr z Tajgetem w tle.
Za twórcę Sparty jako bytu politycznego uważa się prawodawcę Likurga. Nie wiadomo, czy jest on postacią historyczną, bowiem już w czasach starożytnych uchodził za postać niemal mityczną. Żywot Likurga pióra Plutarcha posiada niedługi tekst traktujący o ustroju Sparty. Jest to tak zwana znaczna Rhetra napisana w dialekcie doryckim. Likurg miał jakoby otrzymać owe prawa od wyroczni delfijskiej, co istotnie unosiło ich prestiż. Prawa Likurga miały zakończyć okres walk i niepokojów w Sparcie (około VIII w. P.n.e.).
Na czele spartańskiego państwa stało dwóch dziedzicznych królów (archagetai) z dynastii Agiadów i Eurypontydów, którzy spełniali funkcję dowódców armii oraz pełnili pewne obowiązki natury religijnej, lecz mimo to nie mieli obszernej władzy. Zgromadzenie wojowników (apella), obywateli spartańskich, miało formalnie najwyższą władzę w państwie. W praktyce decyzje były podejmowane pod wpływem królów albo Rady Starszych, czyli geruzji, która liczyła 30 członków (w tym dwóch królów). Do geruzji powoływano uznanych obywateli, którzy mieli ukończone 60 lat. Geruzja miała wyłączne prawo inicjatywy ustawodawczej. Społeczeństwo spartańskie podzielone było na trzy fyle: Hylleis, Dymanes i Pamphyloi, które wedle wszelkiego prawdopodobieństwa dzieliły się na fratrie.
Najważniejszymi urzędnikami byli eforowie, w liczbie pięciu, którzy pełnili urząd kolegialnie. Eforowie byli wybierani spośród wszelkich obywateli polis i mogli kontrolować nawet samych królów.
Spartanie samych siebie nazywali homoioi – równi, jednakowi. Rodowici Spartanie – pełnoprawni obywatele, którzy zresztą stanowili mniejszość ludności państwa (u szczytu potęgi, ok. 400 r. P.n.e., było ich 25 tysięcy wobec pół miliona niewolników[potrzebne źródło]), zajmowali się w obszernej części szkoleniem wojskowym i przygotowaniem do prowadzenia wojen. Od siódmego roku życia spartańskich chłopców poddawano rygorystycznym ćwiczeniom fizycznym i wojskowym (agoge), które miały z nich uczynić wybornych wojowników (hoplitów). Spartanie nie mieszkali w swych posiadłościach ziemskich, lecz wiedli wspólnotowe życie w mieście Sparta, gdzie toczyło się życie polityczne oraz wojskowe. Wyraźnym elementem życia Spartiaty były wspólne posiłki – syssitia.
W wyniku obszernej reformy rolnej (wprowadzenie przypisywane Likurgowi) ziemia należąca do Sparty została podzielona na 9 000 działek (kleroj). Następnie ziemię przekazywano Spartiatom wraz z przypisanymi do niej helotami, którzy zajmowali się uprawą roli jakkolwiek byli pozbawieni praw obywatelskich i osobiście poddani Spartiatom. W zamian razem z całą rodziną mieli być w stałym pogotowiu bojowym.
W wojnach perskich na początku V w. P.n.e. Sparta (miasto o pow. 300 ha i 8 tys. Mieszkańców) była połączona sojuszem z Atenami (zob. Termopile). W połowie stulecia doszło jednak do konfliktu pomiędzy tymi najsilniejszymi greckimi polis. Wojnę tę, zwaną peloponeską wygrała Sparta, dzięki temu zdobyła hegemonię w Helladzie. Równocześnie Ateny jak i Sparta na przemian były opłacane przez Persję. Sparta utraciła hegemonię na rzecz Teb w 371 p.n.e. W następnych latach znaczenie Sparty malało. Głównym powodem był spadek liczby obywateli w wyniku wojen, poprzez co Sparta nie mogła wystawić tak silnej armii jak dawniej. W 146 p.n.e., podobnie jak cała Grecja, weszła w skład imperium Rzymskiego.
Państwem spartańskim olśniewała się oligarchia ateńska, a także filozofowie z Platonem na czele. Oszałamiała ich prostota życia, jasność prawa i wysokie morale społeczeństwa posiadające swój wyraz w poświęceniu się w całości ideałowi wielkości Sparty. Do dziś jej historia jest klasycznym w swojej oryginalności wycinkiem historii Hellady.1"
1-Sparta [online]. Wikipedia: wolna encyklopedia, 2014-01-12 22:16Z [dostęp: 2014-03-22 20:20Z]. Dostępny w Internecie: //pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sparta&oldid=38388715