W sercu Polski - Rosa Bailly

,,Publikacja jest zbiorem podróżniczych reportaży o lite­racko-historycznych kontekstach, będących połączeniem wykła­du z historii, historii sztuki, geografii, współczesnych obserwacji oraz osobistych wrażeń i przemyśleń, pokłosiem peregrynacji Rosy Bailly po Polsce Wydana w 1936 roku, przyniosła jej rok później laury Akademii Francuskiej w dziedzinie litera­tu­ry, a także złoty medal Polskiej Akademii Literatury.

W ulotce reklamującej książkę pisano: [...] magiczne mokradła i nie­ogarnione aż po horyzont równiny [...], bastiony polskości na­przeciwko Azji, na granicy z ZSRR i naprzeciw Niemiec, na Górnym Śląsku, święte miejsca pielgrzymek, radosnych wycie­czek w góry, odkrywanie krypt, przepych strojów ludowych, pa­łace i magnaci, malownicze miasteczka i ich Żydzi: to Polska pełna odcieni i niewiele znana Francuzom, którą przywołała pani Rosa Bailly.

Była to opowieść o Polsce prowincjonalnej, omijanej w głównej mierze przez przyjezdnych podążających utartymi szlakami pomiędzy Warszawą, Krakowem a Lwowem i Wilnem. Jest to obraz Pol­ski nieco wyidealizowany, pełen emocji i romantycznych uniesień, pozbawiony ciemnych stron i rysów, obraz, w któ­rym choćby smród dzielnicy żydowskiej składa się na jej nie­po­wta­rzalny i urokliwy klimat.

Obraz niepokaźnych miasteczek, ukrytych skarbów architektury, uroków bezkresnych bagien wokół Piń­ska, tajemniczości Polesia i rozciągających się po horyzont ni­zin Podola. Polski, w której przetrwały nietknięte zachodnią cy­wi­lizacją wartości i codzienność, jakże przeróżne od zepsutej, jak to czuła Rosa, dekadencją Francji, Polski, w której bryczka by­ła podstawowym środkiem lokomocji, a stroje chłopów trwa­ły w niezmienionej postaci od stuleci, Polski kresów, wschodnich i śląskich, miasteczek i wiosek ukrytych przede wszystkim przed cie­kaw­skim okiem turystów.

Książka była głęboko subiektywną opo­wieścią o jej poznawaniu Polski, o jej podróżach i wrażeniach, o ludziach, których na swojej polskiej drodze spotkała. Prowincjonalna Polska jest w jej oczach malownicza, barw­na, fascynująca swoją innością i jakąś pierwotną czystością, jest to obraz piękny, lecz jednak nieco powierzchowny.

Jej oczy, to życzliwe oczy przybysza urzeczonego tym, co widzi, ale sku­pionego na zewnętrznych opisach i odczuciach, trochę protek­cjonalnego, trochę naiwnego, niedostrzegającego tego, co ukryte pod powierzchnią malowniczego obrazka.

Dostrzegała wszel­kie niuanse koloru, kształtu, szczegółu przyrody i architektury, dostrzegała mnóstwo, lecz twarda realność życia prowincji, jej zło­żoność (stanowczo w odniesieniu do Kresów wschodnich), dra­maty, ukryte mechanizmy funkcjonowania albo umykały obser­wacji Rosy, albo również nie zdecydowała się na ich ukazanie w swej opowieści.

Nie zmienia to jednak faktu,barwny arras utkany poprzez Rosę w Au coeur de la Pologne jest jedną z przepiękniejszych impresji na temat polskiej prowincji, jaką mo­żemy odnaleźć w opowieściach cudzoziemców o Polsce, im­pres­ją, która zamknęła w sobie świat już nieistniejący, lecz cią­g­le przystępny czytelnikom dzięki jej słowom".

- dr hab.