Studia z teorii klas społecznych

Ptaki fruwały przed pojawieniem się ornitologii, nie musiały się bowiem uczyć latania od naukowców. Moralność istniała przed pojawieniem się etyków, a gorączka przed powstaniem akademii medycznych. Podobnie jest z teorią klas.

Już od wieków ludzie zdają sobie sprawę z nierówności i sprzecznych interesów społecznych, z wyzysku i niesprawiedliwości. Przybierają one różnorodne formy i w tych formach pozostają nieraz nierozpoznane, niewidoczne i objęte tabuizacją, na straży której z zasady stoją wojsko, policja, sądy, przymus ekonomiczny i cała zblokowana wiedza-władza aktualnej dominacji klasowej.

Teoria klas jest swoistą społeczną psychoanalizą zastosowaną do całego społeczeństwa klasowego. Jest jednym z idealnych narzędzi poznawczych wytworzonych przez trzech mistrzów podejrzeń: Marksa, Nietzschego, Freuda.

I to być może narzędziem najprzemyślniejszym! W Polsce teoria klas społecznych nie raduje się zbytnią popularnością, a jej znajomość wydaje się zanikać. Dzieje się tak ze szkodą dla wiedzy o społeczeństwie.

Książka, którą przedstawiam czytelnikowi, stara się w pewnej mierze zaradzić tym kłopotom. Zawiera analizę historii uprawiania teorii klas w Polsce po drugiej wojnie światowej. Składają się na nią teksty historyczne, zarazem polemiczne, uwikłane w dyskusje teoretyczne, lecz niepozbawione systematycznego wykładu teorii klas i wielu nowych propozycji interpretacyjnych.

Jerzy Kochan