Informator o nielegalnych antypaństwowych organizacjach i bandach zbrojnych działających w Polsce Ludowej w latach 1944-1956 Żołnierze wyklęci i podziemie niepodległościowe w latach 1944-1956 w tajnym informatorze ubeckim,682KS (8490158) (Mireki)

Reprint z 1964 r. Nie godzili się na sowiecki porządek w powojennej Polsce. To dlatego nie złożyli broni. Chcieli bić się do końca. Komunistyczna propaganda przez lata nazywała ich bandytami, a wytworzone poprzez nich oddziały bandami.

Ten sączony jad wlał się w polski krwiobieg i go zatruł. Zwycięscy utrwalacze władzy,,ludowej", zrzeszeni z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, postanowili uwiecznić swoje dzieło - krwawą rozprawę z powojennym podziemiem niepodległościowym.

Opublikowanie Informatora w 1964 roku nie było przypadkowe; trwała właśnie obchodzona z wielką pompą rocznica 20-lecia powstania MO i SB, a akademiom,,ku czci", odsłanianym pomnikom,,upamiętniającym" towarzyszyła ostra walka o władzę w aparacie bezpieczeństwa i partii.

nieznaczne propagandowe znaczenie publikacji rekompensowała jej waga w sporach w środkupartyjnych; szczegółowość pracy sugerować mogła ogromne możliwości resortu i jego zasługi w walce o utrwalanie władzy,,ludowej".

Naturalnym sukcesorem, utrwalonej w walce z podziemiem, władzy,,ludowej" postrzegany był, mianowany w grudniu 1964 roku Ministrem Spraw Wewnętrznych, Mieczysław Moczar. W przedsięwzięciu na dużą skalę trwającym kilka lat (1961-1964) uczestniczyły wydziały,,C" KW MO, które w oparciu o swoje materiały sporządziły wykaz tychże organizacji.

Następnie zespół Biura,,C" MSW w składzie: J. Marzec, R.F. Szczepański i T. Kuligowski dokonał konfrontacji wykazów wojewódzkich z materiałami posiadanymi poprzez biuro. Przepracowany gruntownie poprzez W.

Króla maszynopis, w nowej poprawionej wersji został wydany drukiem z okazji 20-lecia PRL/ UB-SB w nakładzie 720 egzemplarzy. Zawierał on podstawowe wiadomości o antykomunistycznym podziemiu niepodległościowym.

Bazę źródłową do opracowania stanowiły najczęściej materiały archiwalne organów SB, WP i sądownictwa. Były to meldunki z obław i pacyfikacji, okresowe sprawozdania z walk z podziemiem, wyciągi z akt procesowych dziesiątków tysięcy skazanych na śmierć lub więzienie, przechwycone archiwa organizacji i oddziałów zbrojnych, a także tzw.

teczki operacyjne. Co kierowało inspiratorami Informatora, tak mówią o tym w swoim Wstępie:,,Uważamy, że niniejszy Informator będzie pomocny w pracy zawodowej, w szkoleniu młodej kadry pracowników Służby Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej, a także dla historyków zajmujących się okresem walk o utrwalanie władzy ludowej w Polsce." Tak oto powstała znaczna nekropolia polskiego zrywu wolnościowego z lat 1944-1950, gigantyczne vademecum, przewodnik po prawie wszelkich organizacjach podziemnych i oddziałach zbrojnych, jakie stanęły do walki z sowiecką okupacją.

Informator miał być swoistym donosem i podręcznikiem operacyjnym. Miał oznajmiać funkcjonariuszy SB, kto kim był po wojnie, kto unosił rękę na władzę ludową, miał uczyć metod walki z obecną i przyszłą opozycją i służyć pomocą historykom w wytwarzaniu nowych pomników chwały dla utrwalaczy władzy,,ludowej".

Każdy egzemplarz posiadał odciśnięte na sztywnej okładce ostrzeżenie-instrukcję:,,Tajne!" Na każdym widniał jego numer porządkowy! A więc pełna kontrola nad każdym egzemplarzem, do użytku dla wybranych.

Informator rejestruje setki organizacji konspiracyjnych i oddziałów zbrojnych, ich strukturę organizacyjną i terytorialną, obsady personalne, dokumentuje, jak w tej walce i oporze następowała podmiana pokoleń: w łatach 1945-1956 zawiązało się około 300 tajnych organizacji młodzieżowych, w większości młodzieży szkól średnich.

Wszystkie zostały rozbite, ich przywódcy i członkowie lądowali w więzieniach. Informator dodatkowo obejmuje podziemie ukraińskie: Orga­nizację Ukraińskich Nacjonalistów (OUN) i Ukraińską Powstańczą Armię (UPA).

W rozdziale Pohitlerowskie podziemie dywersyjno-terrorystyczne i organizacje rewizjonistyczne umieszczone zostały informacje dotyczące ok. 30 przeróżnej wielkości grup i band najczęściej ze Śląska i Prus Wschodnich, w tym niemało nie posiadających nazw.

Rozdział następny posiada dane dotyczące kilkudziesięciu,,organizacji klerykalnych". Jako kryterium przyjęto powiązania członków tych organizacji z działalnością stowarzyszeń katolickich. Rozdział siódmy omawia organizacje i bandy bez ustalonego zabarwienia politycznego i powiązań organizacyjnych.

Zawarto w nim dane dotyczące kilkuset organizacji o niewielkim regionalnym zasięgu działania liczących w głównej mierze od kilku do kilkunastu członków, jako samodzielną część wyrózniono bandy rabunkowe, których naturalnie musiało być niemało, ale bez wyraźnego określenia kryteriów kwalifikacji.

Informator nie wymienia wszystkich organizacji i oddziałów, np. Organizacji z Hrubieszowa pod nazwą,,Polska Młodzież Walcząca", dowodzonej przez Jerzego Wachowskiego,,Jurka" (skazany na 8 lat więzienia) lub organizacji młodzieżowej,,Młoda Gwardia" kierowanej przez Pomiana Jastrzębskiego,,Tygrysa", zlikwidowanej przez funkcjonariuszy WUSB w Olsztynie 6 maja 1950 r.

W Informatorze gęsto jest od NN (skrót od łac. Non notus; o nieustalonej tożsamości) - niemało z tych NN są dziś rozpoznane, z uwagi, że jest to reprint, nie ingerujemy w jego treść. Sporządzenie indeksów sprawiło autorom Informatora znaczne trudności - do połowy indeksu są w miarę skrupulatni, im dalej następuje narastająco coraz więcej pominięć pseudonimów, nazwisk i miejscowości.

Te luki tylko w niewielkim stopniu pomniejszają wartość dokumentalną Informatora. Jeszcze poprzez dużo lat pozostanie on niezastąpioną panoramą polskiego,,krajobrazu po bitwie". To czego w Informatorzebrak, to danych o stratach oddziałów podziemnych w ludziach i uzbrojeniu, o losach uwięzionych, torturowanych i skazanych na śmierć przywódców i zwykłych żołnierzy.