Mikrobiologia lekarska (Wydawnictwo Lekarskie PZWL)

Tytuł Mikrobiologia lekarska Język polski Wydawnictwo PZWL ISBN 978-83-200-5088-2 Rok wydania 2014 Warszawa Wydanie 1 ilość stron 824 Format mobi, epub Spis treści Wykaz Autorów V Przedmowa IX 1. Historia mikrobiologii – Marian Binek 1 1.1. Mikrobiologia XIX i początku XX w. Zdominowana poprzez mikrobiologię medyczną 2 1.2. Dyscypliny towarzyszące mikrobiologii medycznej 7 1.2.1. Wakcynologia 7 1.2.2. Higiena i antyseptyka 9 1.2.3. Chemioterapia 9 2. Wprowadzenie do epidemiologii chorób zakaźnych – Andrzej Zieliński 12 2.1. Proces zakaźny 12 2.2. Szerzenie się chorób zakaźnych w populacji 16 2.3. Epidemiologia opisowa i analityczna 17 2.4. Badania przyczynowości w epidemiologii 18 2.5. Nadzór epidemiologiczny 20 3. Dezynfekcja, sterylizacja i antyseptyka – Małgorzata Fleischer 23 3.1. Dezynfekcja 24 3.1.1. Zasady dezynfekcji 24 3.1.2. Mechanizm działania środków dezynfekcyjnych 26 3.1.3. Metody dezynfekcji 27 3.2. Sterylizacja 31 3.2.1. Zasady prawidłowej sterylizacji 31 3.2.2. Metody sterylizacji 32 3.2.3. Kontrola cyklu sterylizacji 36 3.3. Dekontaminacja przy podejrzeniu skażenia prionami 37 3.4. Antyseptyka 38 4. Immunoprofilaktyka zakażeń czynna i bierna – Janusz Ślusarczyk 42 4.1. Uodpornienie człowieka i jego rodzaje 42 4.2. Mechanizmy odporności nieswoistej 43 4.3. Mechanizmy niepodatności swoistej 45 4.4. Odporność poszczepienna 46 4.4.1. Definicje szczepionki i szczepienia 47 4.4.2. Cele programów szczepień ochronnych 48 4.4.3. Charakterystyka szczepionek 49 4.4.4. Immunogenność szczepionek 50 4.4.5. Użycie plastikowych peptydów i DNA jako immunogenów szczepionkowych 51 4.5. Szczepionki przeciwwirusowe 52 4.5.1. Warianty i swoistość szczepionek przeciwwirusowych 53 4.5.2. Perspektywy zwalczania zakażeń wirusowych 54 4.6. Immunoprofilaktyka bierna zakażeń 54 4.6.1. Immunoglobuliny ludzkie 55 4.6.2. Humanizowane przeciwciała monoklonalne 55 4.6.3. Antytoksyny zwierzęce 56 4.7. Szczepienia u osób podróżujących 57 4.7.1. Zasady zapobiegania chorobom zakaźnym podczas podróży 57 4.7.2. Sytuacja epidemiologiczna w miejscu docelowym podróży 58 4.7.3. Szczepienia ochronne zalecane podróżnym 59 5. Bakteriologia ogólna z patogenezą zakażeń bakteryjnych 62 5.1. Klasyfikacja bakterii – Artur Drzewiecki 62 5.2. Budowa i fizjologia bakterii – Artur Drzewiecki 63 5.2.1. Budowa komórki bakterii 64 5.2.2. Metabolizm bakterii 67 5.2.3. Wzrost bakterii 69 5.2.4. Biofilm 70 5.3. Genetyka bakterii – mechanizmy warunkujące zmienność genomów i proteomów bakteryjnych – Elżbieta Katarzyna Jagusztyn-Krynicka, Paweł Łaniewski 71 5.3.1. Genomy bakteryjne 71 5.3.2. Plastyczność genomów bakteryjnych 75 5.3.3. Zmienność proteomów bakteryjny 76 5.3.4. Fenotypowa różnorodność populacji bakteryjnych 82 5.4. Patogeneza zakażeń bakteryjnych – Barbara Różalska, Beata Sadowska 85 5.4.1. Podstawowe mechanizmy patogenności bakterii 85 5.4.2. Unikanie działania mechanizmów obronnych gospodarza 91 5.5. Flora fizjologiczna i jej rola w obronie przed zakażeniami – Piotr B. Heczko 94 5.5.1. Nabywanie mikrobiomu 95 5.5.2. Skład mikrobiomu człowieka 96 5.5.3. Wpływ mikrobiomu na niepodatność 98 5.5.4. Choroby związane z zaburzeniami mikrobiomu 99 6. Bakteriologia szczegółowa 100 6.1. Ziarenkowce Gram-dodatnie – Małgorzata Bulanda 100 6.1.1. Rodzaj Staphylococcus 100 6.1.2. Typ Micrococcus 107 6.1.3. Rodzaj Streptococcus 107 6.1.4. Wariant Enterococcus 113 6.2. Ziarenkowce Gram-ujemne – Artur Drzewiecki 114 6.2.1. Typ Neisseria 114 6.2.2. Wariant Moraxella 118 6.2.3. Bakterie z grupy HACEK 119 6.3. Laseczki Gram-dodatnie niewytwarzające spor – Gayane Martirosian 120 6.3.1. Typ Corynebacterium 120 6.3.2. Rodzaj Listeria 123 6.3.3. Typ Erysipelothrix 125 6.4. Laseczki Gram-dodatnie wytwarzające wielki – Gayane Martirosian 126 6.4.1. Typ Bacillus 126 6.4.2. Typ Clostridium 129 6.5. Pałeczki Gram-ujemne: Enterobacteriaceae, Vibrionaceae, Aeromonadaceae – Hanna Stypułkowska-Misiurewicz 137 6.5.1. Wariant Escherichia 140 6.5.2. Wariant Salmonella 141 6.5.3. Rodzaj Shigella 147 6.5.4. Rodzaj Yersinia 149 6.5.5. Typ Plesiomonas 150 6.5.6. Inne typy należące do Enterobacteriaceae 151 6.5.7. Rodzaj Vibrio 152 6.5.8. Wariant Aeromonas 156 6.6. Pałeczki Gram-ujemne niefermentujące glukozy – Pseudomonas, Acinetobacter, Stenotrophomonas, Burkholderia – Eugenia Gospodarek 157 6.6.1. Typ Pseudomonas 158 6.6.2. Wariant Acinetobacter 161 6.6.3. Wariant Stenotrophomonas 166 6.6.4. Typ Burkholderia 168 6.7. Pozostałe pałeczki Gram-ujemne: Bordetella, Haemophilus, Pasteurella, Francisella, Bartonella, Brucella, Campylobacter, Helicobacter, Legionella – Hanna Stypułkowska-Misiurewicz 170 6.7.1. Rodzaj Bordetella 171 6.7.2. Typ Haemophilus 173 6.7.3. Rodzaj Pasteurella 174 6.7.4. Rodzaj Francisella 175 6.7.5. Rodzaj Bartonella 176 6.7.6. Rodzaj Brucella 176 6.7.7. Typ Campylobacter 178 6.7.8. Wariant Helicobacter 178 6.7.9. Rodzaj Legionella 180 6.8. Bakterie beztlenowe niewytwarzające spor – Gayane Martirosian 182 6.8.1. Rodzaj Bacteroides 182 6.8.2. Rodzaj Prevotella 184 6.8.3. Wariant Porphyromonas 184 6.8.4. Wariant Fusobacterium 184 6.8.5. Wariant Veillonella 186 6.8.6. Rodzaje Peptococcus i Peptostreptococcus 186 6.8.7. Typ Propionibacterium 187 6.8.8. Wariant Lactobacillus 188 6.8.9. Typ Eubacterium 189 6.8.10. Rodzaj Bifidobacterium 189 6.8.11. Rodzaj Gardnerella 190 6.8.12. Wariant Mobiluncus 191 6.9. Prątki Mycobacterium – Zofia Zwolska 192 6.10. Krętki – Marian Binek 200 6.10.1. Rodzaj Borrelia 201 6.10.2. Typ Treponema 205 6.10.3. Typ Leptospira 209 6.10.4. Rodzaj Brachyspira 212 6.11. Promieniowce i pokrewne bakterie – Marian Binek 213 6.11.1. Wariant Actinomyces 214 6.11.2. Rodzaj Nocardia 216 6.11.3. Rodzaj Rhodococcus 218 6.11.4. Inne pokrewne bakterie 220 6.12. Chlamydie – Barbara Zawilińska 221 6.12.1. Typ Chlamydia 223 6.12.2. Wariant Chlamydophila 225 6.13. Mykoplazmy – Barbara Zawilińska 226 6.14. Inne bakterie – Rickettsiaceae, Anaplasmataceae i Coxiellaceae – Barbara Zawilińska 229 7. Wirusologia ogólna – Marta Wróblewska 237 7.1. Struktura i klasyfikacja wirusów 237 7.1.1. Struktura wirusów 237 7.1.2. Klasyfikacja wirusów 241 7.2. Cykl replikacyjny wirusów 243 7.2.1. Przyleganie wirusa do komórki (adsorpcja) 243 7.2.2. Wnikanie wirusa do komórki (penetracja) 244 7.2.3. Odpłaszczenie kwasu nukleinowego wirusa 244 7.2.4. Synteza białek wczesnych 244 7.2.5. Replikacja genomu i synteza białek strukturalnych wirusa (eklipsa) 246 7.2.6. Składanie i dojrzewanie potomnych wirionów (morfogeneza) 246 7.2.7. Uwolnienie potomnych wirionów z komórki 246 7.2.8. Proces replikacyjny poszczególnych grup wirusów 248 7.3. Genetyka wirusów 253 7.3.1. Zmienność genetyczna wirusów 253 7.3.2. Oddziaływanie wirusów w zakażeniach mieszanych 254 7.3.3. Wirusy jako wektory 255 7.4. Patogeneza zakażeń wirusowych 256 7.4.1. Zakażenia miejscowe i uogólnione 256 7.4.2. Relacje wirus – komórka gospodarza 258 7.4.3. Relacje wirus – organizm gospodarza 261 7.4.4. Zakażenia latentne 262 7.5. Niepodatność gospodarza na zakażenia wirusowe 263 7.5.1. Mechanizmy immunologiczne w zakażeniach wirusowych 263 7.5.2. Czynniki warunkujące oporność gospodarza na zakażenia wirusowe 266 7.5.3. Rola układu odpornościowego w patogenezie zakażeń wirusowych 267 7.5.4. Mechanizmy unikania poprzez wirusy odpowiedzi immunologicznej gospodarza 268 7.6. Wirusy a onkogeneza 270 7.6.1. Patogeneza nowotworów o etiologii wirusowej 270 7.6.2. Onkogenne wirusy RNA 271 7.6.3. Onkogenne wirusy DNA 271 7.7. Epidemiologia zakażeń wirusowych 272 7.7.1. Definicje i wskaźniki epidemiologiczne 273 7.7.2. Czynniki wpływające na epidemiologię chorób wirusowych. 274 7.7.3. Drogi szerzenia się zakażeń wirusowych 275 7.7.4. Zakażenia wirusowe u podróżnych 275 7.7.5. Świeże i nawracające zakażenia wirusowe 276 7.8. Uniemożliwianie zakażeniom wirusowym 277 7.8.1. Zasady kontroli zakażeń wirusowych 277 7.8.2. Szczepionki 278 7.8.3. Minimalistycznice odpornościowe 279 8. Wirusologia szczegółowa 280 8.1. Herpeswirusy – Magdalena Kosz-Vnenchak, Sława Szostek 280 8.1.1. Wirusy opryszczki zwykłej 282 8.1.2. Wirus ospy wietrznej i półpaśca 285 8.1.3. Wirus cytomegalii 287 8.1.4. Wirus Epsteina-Barr 289 8.1.5. Ludzki herpeswirus 6 291 8.1.6. Ludzki herpeswirus 7 292 8.1.7. Ludzki herpeswirus 8 293 8.2. Adenowirusy – Tomasz Dzieciątkowski 294 8.2.1. Postacie kliniczne zakażeń adenowirusami 294 8.2.2. Diagnostyka laboratoryjna zakażeń adenowirusowych 297 8.2.3. Leczenie i profilaktyka chorób o etiologii adenowirusowej 298 8.3. Pokswirusy – Maciej Przybylski 299 8.3.1. Wirus ospy prawdziwej 299 8.3.2. Wirus mięczaka zakaźnego 301 8.4. Parwowirusy – Tomasz Dzieciątkowski 302 8.4.1. Postacie kliniczne zakażeń parwowirusem B19 302 8.4.2. Diagnostyka laboratoryjna zakażeń parwowirusem B19 304 8.4.3. Leczenie i profilaktyka zakażeń parwowirusowych. 305 8.5. Poliomawirusy – Tomasz Dzieciątkowski 306 8.5.1. Postacie kliniczne zakażeń poliomawirusami 307 8.5.2. Diagnostyka laboratoryjna zakażeń poliomawirusami 308 8.5.3. Leczenie i profilaktyka chorób spowodowanych przez poliomawirusy 309 8.6. Papillomawirusy – Tomasz Dzieciątkowski 310 8.6.1. Choroby o etiologii HPV 311 8.6.2. Diagnostyka laboratoryjna zakażeń HPV 313 8.6.3. Leczenie i profilaktyka zakażeń HPV 313 8.7. Ortomyksowirusy – Maciej Przybylski 314 8.7.1. Epidemiologia grypy 315 8.7.2. Patogeneza i obraz kliniczny grypy 316 8.7.3. Diagnostyka laboratoryjna grypy 317 8.7.4. Leczenie i profilaktyka grypy 318 8.8. Pikornawirusy – Maciej Przybylski 320 8.8.1. Enterowirusy niepoliomielityczne z gatunków A–D 320 8.8.2. Poliowirusy 324 8.8.3. Rinowirusy 325 8.8.4. Parechowirusy 326 8.9. Paramyksowirusy – Maciej Przybylski 327 8.9.1. Wirus odry 329 8.9.2. Wirus świnki 331 8.9.3. Syncytialny wirus oddechowy (wirus RS) 334 8.9.4. Wirusy paragrypy 335 8.9.5. Ludzki metapneumowirus 336 8.10. Koronawirusy – Marta Wróblewska 337 8.10.1. Ludzkie koronawirusy 337 8.10.2. Koronawirus ciężkiego ostrego zespołu oddechowego (SARS-CoV) 339 8.10.3. Koronawirus MERS 340 8.10.4. Ludzki torowirus 340 8.11. Astrowirusy – Marta Wróblewska 340 8.11.1. Epidemiologia zakażeń astrowirusami 341 8.11.2. Patogeneza i obraz kliniczny zakażeń astrowirusami 341 8.11.3. Diagnostyka laboratoryjna zakażeń astrowirusami 342 8.11.4. Leczenie i profilaktyka zakażeń astrowirusami 342 8.12. Kaliciwirusy – Marta Wróblewska 342 8.12.1. Norowirusy 343 8.12.2. Sapowirusy 344 8.12.3. Diagnostyka laboratoryjna zakażeń kaliciwirusami 344 8.12.4. Leczenie i profilaktyka zakażeń kaliciwirusami 345 8.13. Reowirusy – Marta Wróblewska 345 8.13.1. Rodzaj Rotavirus 345 8.13.2. Wariant Coltivirus 348 8.13.3 typy Orbivirus, Seadornavirus i Orthoreovirus 349 8.14. Togawirusy – Marta Wróblewska 349 8.14.1. Wirus różyczki 350 8.14.2. Wirusy końskiego zapalenia mózgu 352 8.14.3. Kompleks serologiczny wirusa gorączki lasu Semliki 353 8.14.4. Wirus Sindbis 355 8.15. Flawiwirusy – Marta Wróblewska 355 8.15.1. Wirus żółtej gorączki 356 8.15.2. Wirus dengi 357 8.15.3. Kompleks serologiczny wirusa japońskiego zapalenia mózgu 358 8.15.4. Kompleks serologiczny wirusa kleszczowego zapalenia mózgu 360 8.15.5. Inne flawiwirusy 361 8.16. Filowirusy – Marta Wróblewska 361 8.16.1. Rodzaje Ebolavirus i Marburgvirus 362 8.16.2. Wariant Cuevavirus 364 8.17. Rabdowirusy – Marta Wróblewska 364 8.17.1. Wścieklizna 364 8.17.2. Wirus pęcherzykowego zapalenia jamy ustnej 367 8.18. Buniawirusy – Marta Wróblewska 367 8.18.1. Typ Nairovirus 367 8.18.2. Rodzaj Phlebovirus 369 8.18.3. Wariant Hantavirus 370 8.18.4. Rodzaj Orthobunyavirus 371 8.19. Arenawirusy – Marta Wróblewska 371 8.19.1. Wirus Lassa 372 8.19.2. Wirus limfocytarnego zapalenia splotu naczyniówkowego i opon mózgowych 374 8.19.3. Wirusy południowoamerykańskich gorączek krwotocznych 375 8.19.4. Inne arenawirusy patogenne dla ludzi 376 8.20. Retrowirusy – Marta Wróblewska 376 8.20.1. Wariant Deltaretrovirus 376 8.20.2. Wariant Lentivirus 377 8.20.3. Inne retrowirusy 384 8.21. Wirusowe zapalenia wątroby – Marta Wróblewska 384 8.21.1. Wirus zapalenia wątroby rodzaju A 385 8.21.2. Wirus zapalenia wątroby rodzaju B 388 8.21.3. Wirus zapalenia wątroby typu C 394 8.21.4. Wirus zapalenia wątroby rodzaju D 398 8.21.5. Wirus zapalenia wątroby typu E 399 8.21.6. Wirus zapalenia wątroby rodzaju G 403 8.21.7. Inne wirusy zapalenia wątroby 404 8.22 Priony – Marta Wróblewska 405 8.22.1 Epidemiologia chorób prionowych 406 8.22.2 Replikacja prionów i patogeneza zakażeń 406 8.22.3 Postacie kliniczne chorób prionowych 406 8.22.4 Diagnostyka chorób prionowych 407 8.22.5 Leczenie i profilaktyka chorób prionowych 408 9. Mykologia ogólna z patogenezą zakażeń grzybiczych – Anna B. Macura 410 9.1. Morfologia, metabolizm i rozmnażanie się grzybów 410 9.2. Klasyfikacja grzybów 413 9.3. Patogeneza zakażeń grzybiczych 414 9.3.1. Patogeneza zakażeń wywołanych przez grzyby drożdżopodobne 415 9.3.2. Patogeneza zakażeń wywołanych przez pleśnie 419 9.3.3. Patogeneza zakażeń wywołanych poprzez dermatofity 421 9.4. Epidemiologia i profilaktyka zakażeń grzybiczych 422 9.5. Mykotoksyny i mykotoksykozy 423 9.6. Grzyby jako alergeny 425 10. Mykologia szczegółowa 427 10.1. Grzyby drożdżopodobne (drożdże) – Anna B. Macura, Paweł Krzyściak 427 10.1.1. Workowce 427 10.1.2. Podstawczaki 435 10.1.3. Pneumocystis jirovecii 439 10.1.4. Profilaktyka zakażeń grzybami drożdżobodobnymi 441 10.2. Grzyby strzępkowe – Anna B. Macura, Magdalena Skóra 442 10.2.1. Sprzężniaki (Zygomycota) 443 10.2.2. Pleśnie z podtypu Pezizomycotina (typ Ascomycota) 446 10.2.3. Profilaktyka zakażeń grzybami strzępkowymi 456 10.3. Dermatofity – Anna B. Macura, Paweł Krzyściak 457 10.3.1. Trichophyton 461 10.3.2. Epidermophyton 466 10.3.3. Microsporum 467 10.3.4. Profilaktyka zakażeń dermatofitami 467 10.4. Grzyby dimorficzne – Anna B. Macura 468 10.4.1. Histoplasma capsulatum 469 10.4.2. Blastomyces dermatitidis 470 10.4.3. Coccidioides immitis 472 10.4.4. Paracoccidioides brasiliensis 473 10.4.5. Sporothrix schenckii 474 11. Parazytologia ogólna – Zbigniew Pawłowski 476 11.1. Podstawowe zagadnienia z zakresu parazytologii 476 11.1.1. Zasobność w parazytologii 476 11.1.2. Proces inwazji 478 11.2. Mianownictwo i klasyfikacja systematyczna pasożytów człowieka 480 11.2.1. Mianownictwo 480 11.2.2. Klasyfikacja systematyczna pasożytów 480 11.3. Patogeneza i objawy chorób pasożytniczych 484 11.3.1. Wzajemne relacje pasożytów i człowieka jako ich żywiciela 484 11.3.2. Bezpośrednie mechanizmy patogenetyczne 485 11.3.3. Immunologiczne mechanizmy patogenetyczne 486 11.3.4. Reakcje nadwrażliwości na występowanie pasożytów 487 11.3.5. Powikłania w chorobach pasożytniczych 487 11.4. Epidemiologia i profilaktyka inwazji pasożytniczych 488 11.4.1. Odrębność epidemiologii inwazji pasożytniczych 488 11.4.2. Cykl epidemiologiczny 489 11.4.3. Dochodzenie epidemiologiczne i uniemożliwianie parazytozom 490 12. Parazytologia szczegółowa 492 12.1. Pierwotniaki 492 12.1.1. Giardia intestinalis – Agata Pietrzyk 492 12.1.2. Trichomonas vaginalis – Agata Pietrzyk 495 12.1.3. Leishmania spp. – Agata Pietrzyk 498 12.1.4. Trypanosoma spp. – Agata Pietrzyk 503 12.1.5. Entamoeba histolytica i pełzaki niechorobotwórcze – Małgorzata Paul 508 12.1.6. Inne pełzaki przewodu pokarmowego – Małgorzata Paul 511 12.1.7. Pełzaki wolno żyjące – Małgorzata Paul 514 12.1.8. Toxoplasma gondii – Małgorzata Paul 515 12.1.9. Cryptosporidium spp. – Małgorzata Paul 519 12.1.10. Kokcydia chorobotwórcze dla człowieka – Małgorzata Paul 521 12.1.11. Plasmodium spp. – Małgorzata Paul 522 12.1.12. Babesia spp. – Małgorzata Paul 526 12.1.13. Balantidium coli – Małgorzata Paul 527 12.1.14. Microsporidia – Małgorzata Paul 528 12.2. Robaki 529 12.2.1. Przywry – Małgorzata Paul 529 12.2.2. Tasiemce – Zbigniew Pawłowski 537 12.2.3. Nicienie przewodu pokarmowego – Agata Pietrzyk 551 12.2.4. Nicienie tkanek oraz krwi i limfy – Małgorzata Paul 565 12.2.5. Stawonogi – Zbigniew Pawłowski 577 13. Leki przeciwdrobnoustrojowe i antybiotykoterapia chorób zakaźnych 588 13.1. Zasady racjonalnej chemioterapii – Artur Drzewiecki 588 13.1.1. Farmakokinetyka 589 13.1.2. Farmakodynamika 589 13.1.3. Odporność bakterii i grzybów 591 13.1.4. Skojarzenia antybiotyków 592 13.1.5 warianty farmakoterapii zakażeń 593 13.2. Leki przeciwbakteryjne – Danuta Dzierżanowska-Madalińska 594 13.2.1. Klasyfikacja, sposób działania i wykorzystanie kliniczne 594 13.2.2. Mechanizmy bakteryjnej odporności na antybiotyki 602 13.2.3. Metody oznaczania wrażliwości na antybiotyki 603 13.3. Leki przeciwwirusowe – Marta Wróblewska 603 13.3.1. Interferony 604 13.3.2. Rybawiryna 606 13.3.3. Leki przeciw wirusom grypy 607 13.3.4. Leki przeciw herpeswirusom 608 13.3.5. Leki przeciwretrowirusowe 610 13.3.6. Leki stosowane w zakażeniu HBV 612 13.3.7. Leki używane w zakażeniu HCV 613 13.3.8. Przeciwwirusowe minimalistycznice niepodatnościowe 613 13.4. Leki przeciwgrzybicze – Danuta Dzierżanowska-Madalińska 615 13.4.1. Podział leków przeciwgrzybiczych 615 13.4.2. Metody oznaczania wrażliwości grzybów na antymykotyki 618 13.5. Leki przeciw inwazjom pasożytniczym – Jerzy Stefaniak 619 13.5.1. Zasady leczenia chorób powodowanych przez pasożyty 619 13.5.2. Leki przeciw zarażeniom pierwotniakami 621 13.5.3. Leki przeciw robaczycom 623 13.5.4. Leki przeciw pasożytom zewnętrznym 624 14. Zakażenia szpitalne 626 14.1. Podstawowe pojęcia i definicje – Jadwiga Wójkowska-Mach 626 14.2. Czynniki ryzyka występowania zakażeń szpitalnych – Małgorzata Bulanda 627 14.3. Epidemiologia zakażeń szpitalnych – Jadwiga Wójkowska-Mach 628 14.4. Kontrola zakażeń – Jadwiga Wójkowska-Mach 632 14.5 Czynniki etiologiczne zakażeń szpitalnych – Małgorzata Bulanda 636 14.5.1. Wirusy jako czynniki etiologiczne zakażeń szpitalnych 636 14.5.2. Bakterie jako czynniki etiologiczne zakażeń szpitalnych 637 14.5.3. Grzyby jako patogeny w zakażeniach szpitalnych 638 14.6. Postacie kliniczne zakażeń szpitalnych 638 14.6.1. Podział zakażeń szpitalnych – Jadwiga Wójkowska-Mach 638 14.6.2. Zakażenie miejsca operowanego – Małgorzata Bulanda 642 14.7. Higiena szpitalna – Małgorzata Fleischer 643 14.7.1. Higiena rąk 643 14.7.2. Środki ochrony osobistej 645 14.7.3. Utrzymanie czystości pomieszczeń szpitalnych 648 14.8. Charakterystycznanie molekularne – Agnieszka Chmielarczyk 649 14.8.1. Analiza restrykcyjna chromosomalnego DNA połączona z elektroforezą pulsową 649 14.8.2. Metody oparte na technologii PCR (wykorzystujące amplifikację DNA) 650 14.8.3. Analiza sekwencji metodą MLST 650 15. Bioterroryzm – Janusz Kocik, Marcin Niemcewicz, Anna Bielecka-Oder 652 15.1. Historia broni biologicznej 652 15.2. Podział czynników broni biologicznej 656 16. Diagnostyka mikrobiologiczna 657 16.1. Diagnostyka zakażeń bakteryjnych – Małgorzata Bulanda 657 16.1.1. Pobieranie i przesyłanie materiałów do badań bakteriologicznych 657 16.1.2. Konwencjonalne metody diagnostyczne 663 16.1.3. Etap polaboratoryjny 666 16.2. Diagnostyka zakażeń wirusowych – Maciej Przybylski, Tomasz Dzieciątkowski 666 16.2.1. Badania wirusologiczne 668 16.2.2. Diagnostyka serologiczna – wykrywanie przeciwciał 675 16.3. Diagnostyka zakażeń grzybiczych – Anna B. Macura, Magdalena Skóra 683 16.3.1. Pobieranie i przesyłanie materiałów do badań mykologicznych 684 16.3.2. Metody mikroskopowe i hodowlane 684 16.3.3. Metody immunologiczne 689 16.3.4. Metody molekularne 690 16.3.5. MALDI-TOF MS – laserowa desorpcja i jonizacja próbki wspomagana matrycą 690 16.4. Diagnostyka parazytologiczna – Małgorzata Paul 691 16.4.1. Pobieranie i przesyłanie tworzyw do badań parazytologicznych 691 16.4.2. Diagnostyka pasożytów przewodu pokarmowego 693 16.4.3. Diagnostyka pasożytów krwi i tkanek 694 16.4.4. Metody biologii molekularnej w diagnostyce parazytologicznej 696 17. Zakażenia układowe i narządowe 699 17.1. Zakażenia układu oddechowego – Stefania Giedrys-Kalemba 699 17.1.1. Zakażenia górnych dróg oddechowych 700 17.1.2. Zakażenia dolnych dróg oddechowych 702 17.2. Zapalenie ucha – Stefania Giedrys-Kalemba 706 17.3. Zapalenie żołądka i jelit, a także zatrucia pokarmowe – Hanna Stypułkowska-Misiurewicz 707 17.4. Zakażenia narządów płciowych i układu moczowego – Magdalena Strus 715 17.4.1. Prawidłowa mikrobiota pochwy 715 17.4.2. Waginoza bakteryjna 715 17.4.3. Tlenowe zapalenie pochwy 716 17.4.4. Zakażenia układu moczowego 717 17.5. Choroby przenoszone drogą płciową – Piotr Kochan 718 17.6. Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i inne infekcje ośrodkowego układu nerwowego – Piotr Kochan 723 17.6.1. Czynniki predysponujące do infekcji OUN 724 17.6.2. Czynniki etiologiczne zakażeń i zarażeń OUN 724 17.6.3. Epidemiologia infekcji OUN 725 17.6.4. Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych 725 17.6.5. Diagnostyka zakażeń OUN 726 17.6.6. Leczenie zakażeń OUN 728 17.6.7. Profilaktyka zakażeń OUN 728 17.7. Zapalenia wsierdzia – Artur Drzewiecki 732 17.8. Bakteryjne zakażenie skóry i tkanek miękkich –Małgorzata Bulanda 734 17.8.1. Zakażenia o etiologii gronkowcowej 734 17.8.2. Zakażenia o etiologii paciorkowcowej 734 17.8.3. Zakażenia powodowane poprzez Pseudomonas aeruginosa 735 17.8.4. Diagnostyka bakteryjnych zakażeń skóry i tkanek miękkich 735 17.8.5. Leczenie bakteryjnych zakażeń skóry i tkanek miękkich 736 17.9. Bakteryjne zakażenia kości i stawów – Małgorzata Bulanda 736 17.9.1. Zakażenia kości 736 17.9.2. Zakażenia stawów 738 17.9.3. Zakażenia narządu ruchu związane z obecnością ciał obcych 739 17.10. Zakażenia narządu wzroku – Małgorzata Bulanda 739 17.11. Bakteriemia i sepsa – Anna Przondo-Mordarska 743 17.11.1. Epidemiologia 744 17.11.2. Etiopatogeneza zakażeń krwi 744 17.11.3. Szczegółowy patomechanizm rozwoju sepsy 747 17.11.4. Obraz kliniczny zakażeń krwi 748 17.11.5. Diagnostyka mikrobiologiczna w sepsie 751 17.11.6. Leczenie antybiotykami 753 17.12. Inwazyjne zakażenia grzybicze – Danuta Dzierżanowska-Madalińska 754 17.12.1. Zakażenia grzybami drożdżopodobnymi 754 17.12.2. Zakażenia grzybami z rodzaju Aspergillus 756 17.12.3. Inne inwazyjne zakażenia grzybicze 757 17.12.4. Epidemiologia inwazyjnych zakażeń grzybiczych u osób z obniżoną wytrzymałością 758 17.12.5. Diagnostyka i leczenie inwazyjnych zakażeń grzybiczych 758 17.13. Zakażenia wrodzone i okołoporodowe – Piotr B. Heczko, Magdalena Strus 759 17.13.1. Zakażenia wrodzone 760 17.13.2. Badania przesiewowe w celu wykrycia zagrożenia zakażeniami wrodzonymi 762 17.13.3. Zakażenia noworodków 762 17.14. Infekcje u chorych z obniżoną odpornością – Barbara Zawilińska 764 17.14.1. Pierwotne i wtórne niedobory wytrzymałości 764 17.14.2. Infekcje u pacjentów po przeszczepie narządów miąższowych i szpiku kostnego 767 Piśmiennictwo 771 Skorowidz 774