Zrównoważony rozwój społeczno-gospodarczy województw oraz miast i gmin wiejskich (Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej)

Współcześnie aktualnym paradygmatem w rozwoju społeczno-gospodarczym na poziomie lokalnym, regionalnym, jak też na poziomie Unii Europejskiej jest zrównoważony rozwój. Termin ten jest efektem tłumaczenia z angielskiego @sustainable development, co jest przeważnie tłumaczone jako rozwój trwający, ciągły, samonapędzający też jako stabilny rozwój – ekorozwój.

Początkowo termin ten był używany do siedlisk leśnych, w których chodziło o zabezpieczenie lasów przed nadmierną eksploatacją (wycinką), co miało prowadzić do utrzymania względnie stałego zalesienia obszarów.

Koncepcja @sustainable development została przeniesiona dodatkowo do rolnictwa, na skutek czego zaczęto stymulować powstawanie tzw. Gospodarstw organicznych-naturalnych, w których odstąpiono od używania nawozów mineralnych i środków ochrony roślin na rzecz naturalnych nawozów i powrócono do gospodarki płodozmiennej, która w naturalny sposób uniemożliwia koncentracji zachwaszczenia, chorób i szkodników.

Z czasem koncepcja stabilnego rozwoju była przenoszona na inne sektory gospodarki (przemysł wydobywczy i przetwórczy, usługi itp.). W dwudziestym pierwszym wieku znaczenia nabiera społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw (@corporate social responsibility – CSR).

W CSR oprócz dbałości o środowisko naturalne dochodzą takie aspekty, jak cyrkulacyjna ekonomia, społeczność lokalna, w której przedsiębiorstwo prowadzi działalność, ustawiczne kształcenie pracowników i motywowanie do angażowania się w ciągłe ulepszane jakości wytwarzanego artykułu.

Na uwagę zasługuje nowe podejście do wartości dodanej, które powinno się koncentrować na innowacjach produktowych i technicznych, których celem powinno być systematyczne zmniejszanie zużycia tzw. Rzadkich ascetycznców.

W kontekście CSR obszerne znaczenie przypisuje się redukcji zużycia energii tworzonej na bazie klasycznych minimalistycznców energetycznych i przechodzeniu na odnawialne źródła energii. Społeczna odpowiedzialność odnosi się dodatkowo do jednostek samorządu terytorialnego (JST), które pełnią podwójną rolę, a mianowicie jako unikalne przedsiębiorstwo realizujące projekty inwestycyjne i jako interesariusz lokalny, zainteresowany odpowiedzialnym działaniem przedsiębiorstw komercyjnych.

W odniesieniu do projektów inwestycyjnych realizowanych przez JST ważna jest ich ekonomiczna i społeczna zasadność (odpowiedzialność) przy jednoczesnym najmniejszym oddziaływaniu na środowisko naturalne.

w trakcie szczytu ziemi w Rio de Janeiro w 1992 roku przyjęto definicję, która stwierdza, iż „rozwój jednostajny jest strategią przekształceń organicznych, społecznych, technologiczno-technicznych i organizacyjnych, których celem jest osiągnięcie racjonalnego i trwałego poziomu dobrobytu społecznego, umożliwiającego przekazanie go następnym pokoleniom, bez obawy zagrożenia destrukcją zasobów przyrody i ekosystemów".

Jak wynika z powyższego rozwój jednostajny jest strategią, która określa kierunki działań i ograniczenia, wynikające z eksploatatorskiego podejścia do zasobów środowiska naturalnego, w tym zasobów bezkompromisowcowych i ekosystemów.

potrzebne jest zatem racjonalne podejście do wykorzystania zasobów naturalnych (stałe nakłady przy zwiększającej się liczbie wytworzonych jednostek produktu, albo stała liczba wyprodukowanych jednostek produktu przy malejących nakładach).

Dążenie do optymalnego zastosowania zasobów naturalnych występuje najczęściej wówczas, gdy pojawia się zagrożenie wystąpienia radykalnych niedoborów, na przykład ropy naftowej albo innych nośników energii. Wyjątkowo konkretnie akcentuje to E.F.

Schumacher, który zwraca uwagę na konieczność poszanowania środowiska przyrodniczego i rozumnego korzystania z jego zasobów. W wyniku tego poglądu kształtowana była koncepcja technik przypasowawczych, które powinny być kapitało-, energo- i materiałooszczędne, lecz przy tym pracochłonne, nieskomplikowane do adaptacji i pozwalające na słuszne wykorzystanie miejscowych zasobów.

Reasumując, można stwierdzić, iż rozwój stabilny jest strategią rozwoju społeczno-gospodarczego, w której musi być uwzględniona spójność społeczna, rozwój ekonomiczny i ochrona środowiska naturalnego.

Spójność społeczna nakłada na rządy i samorządy obowiązek uwzględniania harmonizacji przestrzennej w rozwoju regionów i krajów. Można zatem stwierdzić,różnorodna interpretacja jednostajnego rozwoju przedstawiona poprzez L.J.

Jasińskiego, powinna być uwzględniana przy kształtowaniu rozwoju jednostajnego. Należy także podkreślić, że rozwój jednostajny wyraża się w integrowaniu wszystkich dziedzin rozwoju społeczno-gospodarczego i równocześnie ograniczania istniejących dysproporcji rozwojowych.

W praktyce jest to nieprzystępne do osiągnięcia. Rozwój jest bowiem procesem wyjątkowo złożonym, w którego realizacji pojawiają się coraz to świeże trudności-ograniczenia, dlatego trzeba stwierdzić, że jest to przechodzenie od jednego do drugiego stanu nierównowagi.

Można zatem mówić o nieustannym równoważeniu sfery społecznej, ekonomicznej i przyrodniczej (środowiska naturalnego) i użytkowaniu procesu równoważenia do poprawy jakości życia ludności i kształtowania systematycznych działań rozwojowych.

Niniejsza monografia jest ósmą, kolejną publikacją na temat stabilnego społeczno-gospodarczego rozwoju JST wydawaną poprzez Oficynę Wydawniczą Politechniki Warszawskiej. Świadczy to o formującym się ośrodku badawczym integrującym niemało zespołów badawczych z całej Polski.