Monografia poświęcona jest związkom twórczości architektonicznej i urbanistycznej z badaniami naukowymi, a także dydaktyką. Rozważany jest w niej problem istoty twórczości architektonicznej i cech tej działalności, pozwalających na uznanie jej za tożsamą z nauką.
W monografii omówiono przykłady badań przez projektowanie i badań ewaluacyjnych zaprojektowanych bądź zaprojektowanych dzieł architektonicznych i urbanistycznych. Pokazane są przykłady projektów (też studenckich), które mogą wpływać na rozwój myśli architektonicznej i nauki, a równocześnie implementują współczesne zdobycze nauki z zakresu architektury i urbanistyki.
Monografia dokumentuje również działalność Wydziału Architektury i osiągnięcia jej wybranych pracowników badawczo-dydaktycznych w początkach XXI wieku. Pokazuje najnowsze poglądy na środowisko zbudowane i priorytety projektowania współczesnych miast.