Kiedy kobieta zabija (Wydawnictwo Naukowe UKSW)

Tytuł Kiedy kobieta zabija Podtytuł Motywy, osobowość, relacja sprawca-ofiara, strategie obronne. Opinia sądowo-psychologiczna stanu silnego wzburzenia Autor Zdzisław Majchrzyk Język polski Wydawnictwo Wydawnictwo Naukowe UKSW ISBN 978-83-7072-578-5 Rok wydania 2009 Warszawa Wydanie 1 liczba stron 362 Format pdf Spis treści Przedmowa 11 Rozdział I. Zabójstwo w dziejach ludzkości 21 1.1. Zabójstwo w jednostkowym i społecznym doświadczeniu 21 1.2. Zabójstwo w prawodawstwie Starego Testamentu 21 1.3. Kobiety zabójczynie w Biblii 23 1.3.1. Motywy polityczne i religijne biblijnych sprawczyń zabójstw 24 1.3.2. Kobiety zabójczynie – ofiary gwałtu wojennego 24 1.4. Kobiety zabójczynie w świecie antycznym 26 1.5. Pozycja kobiety we wczesnym chrześcijaństwie i średniowieczu 28 1.5.1. Koncepcja natury damskiej 28 1.5.2. Proceder polowania na czarownice 30 1.6 Zabójczynie – przegląd badań wyjaśniających przestępczość pań w XIX i XX wieku 34 Rozdział II. Osobowe relacje kobieta – mężczyzna jako przyczyny konfliktów i agresji 41 2.1. Mityczna relacja kobieta – mężczyzna 41 2.2. Biblijny opis pierwszego konfliktu pomiędzy kobietą a mężczyzną 44 2.2.1. Miejsce i rola kobiety w systemie patriarchalnym 45 2.2.2. Sytuacje niełatwe, kryzysowe w małżeństwie 46 2.2.3. Modele relacji kobieta – pan w Pieśni nad pieśniami 49 2.2.4. Kobiety obce, cudze żony 50 2.2.5. Negatywne parametry kobiety, utrudniające bezkonfliktową relację z mężczyzną 52 2.2.6. Wpływ kobiety na poczucie utraty sensu życia 54 2.3. Przemoc seksualna na kartach Biblii 56 2.3.1. Przemoc seksualna wobec osób bliskich 58 Rozdział III. Przestępczość przeciwko zdrowiu i życiu w rodzinach w XIX i XX wieku 61 3.1. Kobiety sprawczynie przestępstw przeciwko życiu 61 3.2. Zabójstwo w rodzinie 64 3.3. Standardowe atrybuty zabójstwa domowego 66 3.3.1. Sytuacje, w których dochodzi do zabójstwa 67 3.3.2. Przede wszystkimść zabójstwa w rodzinie 68 3.4. Podsumowanie 69 Rozdział IV. Teorie przestępczości pań 72 4.1. Współczesna przestępczość kobiet 72 4.2. Rola i znaczenie płci w wyjaśnianiu przyczyn zabójstwa 73 4.2.1. Tradycja psychologiczna w kryminologii 79 4.2.2. Znaczenie czynników chorobowych w zabójstwie pań 80 4.3. Feministyczne poglądy na przestępczość pań 82 4.4. Współczesne teorie kryminologii odnoszące się do przestępczości kobiecej 86 4.4.1. Teoria anomii Mertona w odniesieniu do pań 86 4.4.2. Albert Cohen i jego poglądy na kształtowanie się przestępczości 86 4.4.3. Teoria najróżniejszych powiązań 87 4.4.4. Rodzina i jej funkcje – jako źródła przestępczości 88 4.4.5. Symboliczny interakcjonizm 88 4.5. Podsumowanie 89 Rozdział V. Przemoc domowa źródłem konfliktów i agresji w rodzinie 93 5.1. Prawne pojęcie przemocy 93 5.1.1. Przemoc rodzinna i trudności w jej wykrywaniu 96 5.2. Przemoc w rodzinie i jej związek z zabójstwem 99 5.2.1. Relacje i ustosunkowania partnerskie sprawcy i ofiary zabójstwa 101 5.2.2. Stany frustracji jako przyczyny agresji domowej 106 5.2.3. Konflikty seksualne partnerów jako przyczyny agresji 107 5.3. W głównej mierze stosowane strategie radzenia sobie z przemocą domową 108 5.3.1. Zachowania ukierunkowane na złagodzenie bezpośredniego zagrożenia 108 5.3.2. Strategie obronne sprawcy i ofiary ukierunkowane na zmianę sytuacji 109 5.3.3. Psychologiczne skutki funkcjonowania sprawcy i ofiary 111 5.4. Wiktymologiczna relacja sprawca – ofiara w przypadku zabójstw 116 5.4.1. Wyłączność związku 116 5.4.2. Syndrom wyuczonej bezradności kobiet 117 5.4.3. Teoria przetrwania (survivor theory) 119 5.4.4. Teorie przemocy rodzinnej 120 5.4.5. Teorie wyjaśniające rodzinną przemoc w oparciu o analizę modeli rodzinnych 122 5.5. Podsumowanie 124 Rozdział VI. Prawne i psychologiczne kryteria oceny motywów zabójstw 126 6.1. Pojęcie motywacji, trudności w badaniu procesów motywacyjnych 126 6.2. Silne emocje a zachowania agresywne 130 6.3. Podkorowe podłoże emocji nieuświadomionych 132 6.4. Uczuciowość refleksyjna – wroga bądź przyjazna światu i ludziom 135 6.5. System kontroli i regulacji emocjonalnej 136 6.6. Motywy zabójstw 139 Rozdział VII. Kryminologiczne i psychologiczne badania zabójczyń 143 7.1. Analiza konkretnych przypadków jako metoda badania 143 7.2. Kierunek kryminologii wiktymologicznej 145 7.3. Nieprzystępne sytuacje 147 7.4. Ważniejsze opracowania prawnicze, kryminologiczne i psychologiczne dotyczące zabójczyń 150 7.5. Nieprawidłowa socjalizacja i jej znaczenie w etiologii zabójstwa 153 7.6. Znaczenie biologicznych uwarunkowań u sprawców zabójstw 156 7.6.1. Funkcjonowanie poznawcze zabójczyń 157 7.6.2. Psychologiczne badania osobowości sprawczyń zabójstw 159 7.7 Próby wyodrębnienia typologii zabójczyń 164 7.8. Dominujące motywy zabójstw – próba typologii 167 7.9. Czynniki sytuacyjne jako tło motywacyjne zabójstwa 169 7.9.1. Typowe zachowanie w relacji sprawca – ofiara, syndrom bitej kobiety 171 7.9.2. Patologiczny związek jako tło motywacyjne zbrodni 172 7.10. Zabójstwa dokonane w grupie rodzinnej 178 Rozdział VIII. Cel i metody badań 181 8.1. Uzasadnienie zapotrzebowania zajęcia się problematyką 181 8.2. Cele pracy 184 8.3. Materiał i metoda 185 Rozdział IX. Charakterystyka zabójczyń w kontekście uwarunkowań społecznych i rodzinnych 191 9.1. Wstępna charakterystyka badanych osób 191 9.2. Środowisko rodzinne, warunki wychowawcze, ujawniane formy nieprzystosowania społecznego i ich związek z agresją i nadużywaniem alkoholu 195 9.3. Uwarunkowania naturalne 200 9.4. Charakterystyka osobowości badanych 203 9.5. Ocena dojrzałości emocjonalnej 207 9.6. Sytuacyjne uwarunkowania agresywnych czynności i motywy zabójstw 210 9.7. Przebieg czynności agresywnych w trakcie zabójstw 212 Rozdział X. Motywacja a parametry osobowościowe pań w świetle statystycznej analizy skupień 217 10.1. Analiza skupień – rozkład motywów 217 10.2. Motywy dominujące i współwystępujące w wydzielonych skupieniach 219 10.3. Związek motywów z osobowością sprawczyń 224 Rozdział XI. Związek motywów działania w wydzielonych grupach ze stałymi dyspozycjami osobowościowymi zabójczyń i uwarunkowaniami sytuacyjnymi 226 11.1. Uwarunkowania środowiskowe i rodzinne 227 11.2. Związek motywów z osobowością zabójczyń 232 11.3. Sytuacyjne uwarunkowania motywów zabójstw w wydzielonych grupach pań zabójczyń 240 11.4. Najczęstsze sytuacje i motywy bezpośrednio poprzedzające zabójstwo, zachowanie sprawczyń po czynie 244 Rozdział XII. Lęk i zagrożenie jako motyw zabójstwa (grupa L) 248 12.1. Motywy dominujące i współwystępujące w grupie L 248 12.2. Uwarunkowania środowiskowe i rodzinne w procesie uspołecznienia zabójczyń w grupie L 249 12.3. Uwarunkowania sytuacyjne zabójstwa w grupie L 251 12.4. Zróżnicowanie osobowościowe zabójczyń w grupie L 254 12.5. Wiktymologiczny związek sprawcy i ofiary – strategie adaptacyjno-obronne 256 12.6. Analiza solidnych przypadków 258 Rozdział XIII. Zabójstwo z motywu krzywdy (grupa K) 269 13.1. Motyw dominujący i współwystępujące w grupie K 269 13.2. Uwarunkowania rodzinne i środowiskowe w grupie K 270 13.3. Zróżnicowanie osobowościowe w grupie K 271 13.4. Uwarunkowania sytuacyjne zabójstwa w grupie K 273 13.5. Analiza przypadku 274 Rozdział XIV. Zabójstwo pod wpływem motywu seksualno-erotycznego (grupa S) 277 14.1. Motyw dominujący i współwystępujące 277 14.2. Warunki środowiskowe i rodzinne zabójczyń z grupy S 278 14.3. Wiktymologiczny związek z ofiarą w grupie S 279 14.4. Zróżnicowanie osobowościowe sprawczyń z grupy S 279 14.5. Uwarunkowania sytuacyjne w grupie S 281 14.6. Analiza przypadku 281 14.7. Podsumowanie 283 Rozdział XV. Zabójstwo z motywacji ekonomicznej (grupa E) 285 15.1. Motywy dominujące i współwystępujące w grupie E 285 15.2. Warunki środowiskowe i rodzinne sprawczyń z grupy E 287 15.3. Osobowość sprawczyń z grupy E 289 15.4. Uwarunkowania sytuacyjne zabójstwa w grupie E 289 15.5. Analiza przypadku 290 Rozdział XVI. Zabójstwa z motywacji patologicznej (grupa P) 293 16.1. Motywy dominujące i współwystępujące w grupie P 293 16.2. Uwarunkowania rodzinne i środowiskowe w grupie P 294 16.3. Osobowościowe i sytuacyjne uwarunkowania zabójstwa w grupie P 295 16.4. Analiza przypadku 295 Rozdział XVII. Podsumowanie i wnioski 298 17.1. Weryfikacja założeń pracy 298 17.2. Związek motywów z dyspozycjami osobowości 299 17.3. Uwarunkowania rodzinne i środowiskowe 304 17.4. Sytuacje skomplikowane w obrębie relacji partnerskiej 306 17.5. Wnioski 308 17.6. Wartość naukowa i praktyczna wyników 312 Rozdział XVIII. Opinia psychologiczna w sprawach o zabójstwa 313 18.1. Kompetencje psychologa w opiniowaniu zabójców w świetle prawa 313 18.2. Afekt jako pojęcie wykorzystywane na gruncie prawa i psychologii 315 18.3. Przedmiot opinii psychologicznej 319 18.4. Motywacyjna rola afektu 323 18.5. Diagnoza procesów motywacyjnych jako przedmiot badania psychologicznego w opiniowaniu sprawców zabójstw 324 18.6. Diagnoza poziomu regulacji czynności oraz stopnia samokontroli 325 Bibliografia 329 Summary 359