Dziady (Adam Mickiewicz)

Utwór dramatyczny należący do cyklu dramatów „Dziady". Powstawał w latach 1820–1821 w Kownie. Ze względu na miejsce powstania niekiedy określany mianem „Dziadów wileńsko-kowieńskich".

Akcja utworu toczy się w Dzień Zaduszny. Nocą, w kaplicy zebrała się grupa ludzi z pobliskiej wioski. Trwa ludowy obrzęd Dziadów, któremu przewodniczy Guślarz. Zebrani wzywają kolejno dusze czyśćcowe. Na ich wezwanie przybywają trzy warianty duchów: lekkie, ciężkie i pośrednie. Wieśniacy starają się – w miarę swych możliwości – ulżyć cierpieniu pojawiających się duchów. Gdy obrzęd dobiega końca, niespodzianie zjawia się jednak kolejny duch, który nie reaguje na wezwania i przekleństwa Guślarza i reszty...

Druga część „Dziadów" to utwór o charakterze moralnym. Reprezentowana tu moralność wynika z ludowych przekonań o winie i karze. Określona kategoria grzechów pociąga za sobą wariant kary. Cierpiącym duszom należy pomóc w osiągnięciu zbawienia. Jest to rezultatem wierzeń prostych ludzi w możliwość kontaktów ze światem nadprzyrodzonym. Wiarę tę włączyli do swojego programu romantycy.