proces petersburski mieści jedne z najistotniej znanych opowiadań Gogola. Pisane były w czasie pobytu autora w Sankt Petersburgu, gdzie wykładał historię na tamtejszym uniwersytecie, a także pracował krótko jako urzędnik. Tam Gogol zetknął się z bezduszną administracją i biurokratyczną hierarchią, co było powodem napisania kilku opowiadań, w których satyrycznie przedstawiał rosyjski system administracyjny i jego nieprawidłowości.
Tom posiada opowiadania: Newski Prospekt, Pamiętnik szaleńca, Portret, Powóz, Nos i napisany nieco później znany Szynel (Płaszcz).