Jednostki pomocnicze gminy to sołectwa, dzielnice, osiedla i jednostki nienazwane (np. Przysiółek, obwód, kolonia, rejon, rewir, okręg). Stanowią część gminy i działają w ramach jej struktur, podlegają jej nadzorowi, nie mają odrębnej podmiotowości, budżetu, środków, a zakres działania równocześnie samej jednostki, jak i jej organów zależy od decyzji gminy.
Regulacje prawne odnoszące się do jednostek pomocniczych są szczególnie skąpe i nie odpowiadają na sporo pytań, jakie pojawiają się w praktyce funkcjonowania jednostek pomocniczych. Dlatego w niniejszej publikacji zawarto liczne odwołania do orzecznictwa – równocześnie sądów administracyjnych, jak i organów nadzoru (wojewodów i regionalnych izb obrachunkowych) – oraz doktryny.
Autorka, omawiając kwestie związane z tworzeniem i funkcjonowaniem jednostek pomocniczych, zwraca uwagę z reguły na problemy, jakie powstają na linii organy gminy – organy jednostek. Z uwagi na to, że w Polsce zwykle spotykaną formą jednostek pomocniczych są sołectwa, i do nich odnosi się najwięcej regulacji prawnych, w niniejszym opracowaniu również najwięcej miejsca poświęcono sołectwom.
Tylko dla sołectw przeznaczony jest fundusz sołecki, a zastosowanie środków i tryb ich przyznawania rodzi dużo kontrowersji. Do książki dołączono suplement elektroniczny z edytowalną wersją wzorów uchwał i protokołów zamieszczonych w książce.
Plik suplementu należy pobrać poprzez Internet – instrukcja postępowania znajduje się w książce (zainstalowanie suplementu wymaga systemu operacyjnego Windows).