Kultura popularna i tożsamość młodzieży (Melosik Zbyszko)

Po sukcesach książek "Kryzys męskości w kulturze współczesnej" (Impuls 2007) i "Tożsamość ciało i władza w kulturze instant" (Impuls 2010) demonstrujemy Czytelnikom kolejną wyśmienitą pozycję profesora Zbyszko Melosika. Podstawowa teza Autora, znanego socjologa kultury i edukacji, odnosi się do przekonania, iż współczesny człowiek żyje równocześnie w dwóch równorzędnych rzeczywistościach. Pierwsza z nich działa w oparciu o zasadę wolności jednostki w kwestii kreowania własnej biografii i tożsamości i niekończących się (pozornie?) swobodnych wyborów, dokonywanych na płaszczyźnie kultury popularnej i konsumpcji, natomiast druga z rzeczywistości działa w sposób odwrotny: jej logika wspiera się na konkretnych regulatorach tożsamości i życia społecznego. W tożsamość współczesnego człowieka wpisana jest więc podstawowa sprzeczność: oto, z jednej strony, zorientowana jest na swobodne dryfowanie po różnorodnych sferach (pop)kultury, na przyjemność, afektywność i konsumpcję, jednak z drugiej, w sferze relacji z biurokracjami i instytucjami, jak także w sferze prawnej czy medycznej, obowiązuje ją - pod groźbą różnych formalnych lub społecznych sankcji - maksymalny racjonalizm, zdyscyplinowanie i regulacja. Co atrakcyjne, podobny dualizm przestał budzić u współczesnych "poczucie schizofrenii", nauczyli się bowiem "przerzucać zwrotnicę" z jednego bieguna swej tożsamości na drugi - w efekcie postmodernistyczne rozproszenie kulturowe splata się z modernistyczną tendencją do biurokratycznej i instytucjonalnej uniformizacji. (...) Uzasadnienie dla swej tezy Zbyszko Melosik przeprowadza w błyskotliwych, niekiedy wręcz fascynujących narracjach, którym towarzyszy głębokie zakorzenienie w różnorodnych teoriach z zakresu socjologii kultury i studiów kulturowych. Zadziwia lekkość pióra i swoboda, z jaką podróżuje po odmiennych krajach i kulturach, przeprowadzając pogłębione studia przypadków współczesnych fenomenów kulturowych. Nie jest to przy tym książka zbyt optymistyczna, czego wyrazem jest jej zasadniczy podtytuł: "w niewoli władzy i wolności", odnoszący się do różnych konfiguracji w zakresie relacji pomiędzy tożsamością jednostki a rzeczywistością społeczną. (...) W zakończeniu książki Autor podejmuje próbę umieszczenia analiz i interpretacji, zawartych w poszczególnych jej częściach i rozdziałach, w kontekście pedagogicznym. W tej części Zbyszko Melosik demonstruje niespodziany powrót do przeszłości - do pewnych konwencjonalnych propozycji w zakresie wychowania. Wydaje się, jak gdyby świat, który opisał tak wyśmienicie na kartach swej książki, nieco go przeraził... Tę książkę trzeba przeczytać!