Psychologiczne podstawy podmiotowości (Maria Jarymowicz)

Tytuł Psychologiczne podstawy podmiotowości Podtytuł Szkice teoretyczne. Studia empiryczne Autor Maria Jarymowicz Język polski Wydawnictwo Wydawnictwo Naukowe PWN ISBN 978-83-01-20668-0 Rok wydania 2009 Warszawa Wydanie 1 ilość stron 216 Format epub, mobi Spis treści WPROWADZENIE 9 Samoświadomość i samostanowienie 10 Główne tezy opracowania 11 CZĘŚĆ I. PIERWOTNE WYZWANIA: SZKIC O UNIWERSALNYCH OGRANICZENIACH PODMIOTOWOŚCI 15 1. Przewaga regulacji samoczynnej nad refleksyjną 16 1.1. O dominacji regulacji nieświadomej nad regulacją świadomą 16 1.2. O dominacji afektu nad intelektem 20 2. Asymetria negatywno-pozytywna: przewaga tendencji obronnych nad wzrostowymi 25 2.1. O dominacji strachu nad nadzieją 25 2.2. O dominacji popędów nad motywacjami transgresyjnymi 29 3. Słowo podsumowania dotyczącego źródeł ograniczeń podmiotowości: regulacja automatyczna i obronna 34 CZĘŚĆ II. BADANIA NAD ULEGANIEM WPŁYWOM UTAJONYCH BODŹCÓW 35 4. Jak mierzyć nieświadome emocje? 37 4.1. Metodologia eksperymentalnych badań nad nieświadomymi emocjami 37 4.2. Paradygmat podprogowego poprzedzania (PPP) jako metoda pomiaru irracjonalnych wpływów utajonych emocji na jawne reagowanie 39 5. Wyniki badań: przejawy wpływu utajonych procesów na jawne reagowanie 41 5.1. O utajonym warunkowaniu bodźców pierwotnie neutralnych jako przesłance zbliżania się lub oddalania 41 5.2. Efekty odnoszenia do Ja utajonych informacji 46 5.3. O szybkości reagowania na podprogowe bodźce negatywne i pozytywne 48 5.4. Szanse: rozpoznawanie utajonych słów 50 5.5. Dyskusja wyników przedstawionych w Ramkach 1–5 53 6. Wyniki badań: ograniczenia i szanse 57 CZĘŚĆ III. SZANSE: SZKIC O ROZWOJU PODMIOTOWOŚCI 59 7. Od dziecięcego egocentryzmu do refleksyjnej samoświadomości 60 7.1. Egocentryzm i brak dystansu wobec Ja 60 7.2. Wglądy w specyficzne Ja: afekt i intelekt jako podstawa pojmowania Ja 62 7.3. Refleksyjne standardy Ja i zdolność do autokrytycyzmu 66 7.4. Standardy Ja-pożądanego jako przesłanka samokontroli 72 8. Od popędów i obronności do ideałów i nadziei 74 8.1. Nastawienia egoistyczne: obronne i roszczeniowe 75 8.2. Egoizm poszerzony: faworyzowanie swych 77 8.3. Motywacje wyższego rzędu: cele osobiste 80 8.4. Poznawanie innych ludzi, standardy i cele poza -Ja 83 9. Podsumowanie: podstawy i przejawy podmiotowości 91 9.1. Próba wyliczenia przesłanek i przejawów podmiotowości 92 9.2. Przedmiot prezentowanych w pracy badań nad podmiotowością: relacje między systemami regulacji automatycznej i refleksyjnej 94 CZĘŚĆ IV. BADANIA NAD WPŁYWEM REFLEKSYJNOŚCI NA PRZETWARZANIE JAWNYCH I UTAJONYCH informacji 95 10. Cele i metody pomiaru refleksyjności 95 11. Refleksyjność a tempo funkcjonowania poznawczego 98 11.1. Wzbudzanie afektywnego versus refleksyjnego systemu wartościowania a tempo kategoryzowania stwierdzeń 98 11.2. Stopień dyspozycyjnej refleksyjności a tempo rozwiązywania zadań 100 11.3. Stopień dyspozycyjnej refleksyjności a tempo odnoszenia do Ja neutralnych heksagramów poprzedzanych bodźcami utajonymi 101 11.4. Stopień dyspozycyjnej refleksyjności a tempo operowania pojęciami abstrakcyjnymi 102 11.5.Komentarze do wyników badań zaprezentowanych w Ramkach 6–9 104 12. Przejawy unikalnych powiązań między treścią przekonań a reakcjami na utajone bodźce 104 12.1. Przekonania na temat kobiet i panów a reakcje na utajone sygnały denotujące płeć 105 12.2. Pamięć własnych doświadczeń emocjonalnych a reakcje na utajone słowa dotyczące tych doświadczeń 107 12.3. Samowiedza a reakcje na utajone słowa dotyczące własnych cech 109 12.4. Komentarze do wyników badań zaprezentowanych w Ramkach 10–12 111 13. Niespecyficzne następstwa samej koncentracji refleksyjnej w reakcjach na utajone bodźce 112 13.1. Refleksyjna koncentracja na standardach samokontroli a reakcje na utajone bodźce 112 13.2. Refleksyjna koncentracja na zróżnicowanych subsystemach Ja a reakcje na utajone bodźce 114 13.3. Zaangażowanie w zadanie refleksyjne a reakcje na utajone bodźce 114 13.4.Komentarze do wyników badań zaprezentowanych w Ramkach 13–15 117 14. Dyskusja końcowa wyników przedstawionych w Ramkach 6–15 117 CZĘŚĆ V. W POSZUKIWANIU PODSTAW PODMIOTOWOŚCI: BADANIA NAD ROLĄ POZNAWCZEGO WYODRĘBNIENIA WŁASNEJ OSOBY 120 15. Konceptualizacja pojęcia „poznawcze wyodrębnienie własnej osoby" 120 16. Przesłanki wyboru sposobu pomiaru stopnia poznawczego wyodrębnienia Ja 124 17. KSS: metoda pomiaru stopnia poznawczego wyodrębnienia Ja 125 17.1. Założenia teoretyczne 125 17.2. Opis techniki KSS 127 18. Eksperymentalne badania nad regulacyjnym znaczeniem stopnia wyodrębnienia Ja 128 18.1.Wyodrębnienie Ja a radzenie sobie z własnymi emocjami 129 18.1.1. Efektywność samokontroli odczuwanego napięcia 129 18.1.2. Wytrzymałość na wpływy utajonych afektów w ocenianiu nieznanych obiektów 131 18.1.3. Wytrzymałość na wpływy utajonych bodźców afektywnych w odnoszeniu nieznanych obiektów do Ja 134 18.1.4. Wytrzymałość na wpływy utajonych bodźców afektywnych w warunkach uprzedniego pobudzania do refleksyjności 134 18.1.5. Komentarze do badań opisanych w Ramkach 16–19 136 18.2. Wyodrębnienie Ja a ocenianie innych ludzi 137 18.2.1. Czy podobny do Ja jest ciekawy? 137 18.2.2. Podzielanie stereotypu spiskowego 139 18.2.3. Bezwiedny wpływ uprzedzeń na ocenianie kandydatki na modelkę 142 19. Dyskusja empirycznych ustaleń dotyczących roli poznawczego wyodrębnienia Ja opisanych w Ramkach 16–22 142 CZĘŚĆ VI. W POSZUKIWANIU ISTOTY PODMIOTOWOŚCI: BADANIA NAD ROLĄ REFLEKSYJNYCH kanonÓW WARTOŚCIOWANIA 144 20. Metody pomiaru refleksyjnych, osobistych standardów wartościowania 146 20.1. Dwa warianty wskaźników osobistego charakteru standardów wartościowania 146 20.2. Pomiar przejawów stopnia złożoności i heterogeniczności standardów wartościowania 147 20.3. Mierzenie standardów wartościowania z perspektywy własnej (Ja) i zewnętrznej (poza -Ja) 148 21. Badania nad związkami poznawczego wyodrębnienia Ja z właściwościami standardów wartościowania 149 21.1. Standardy wartościowania jako warunek rozumienia innych 150 21.2. Standardy wartościowania jako warunek sposobu angażowania się na rzecz innych 151 21.3. Standardy wartościowania heterogenicznego 151 21.4. Komentarze do badań nad związkami poznawczego wyodrębnienia Ja ze standardami wartościowania (opisanych w Ramkach 23–25) 154 22. Zróżnicowanie standardów wartościowania a uleganie wpływom utajonych bodźców afektywnych 155 22.1. Heterogeniczność standardów wartościowania a podatność na wpływy utajonych bodźców 155 22.2. Egzocentryzm standardów wartościowania a podatność na wpływy utajonych bodźców 157 22.3. Nowe miary heterogeniczności standardów wartościowania i odroczone rejestrowanie reakcji na utajone bodźce afektywne 157 22.4.Komentarze do wyników badań opisanych w Ramkach 26–28 160 23. Standardy wartościowania a przejawy ustosunkowań wobec swych i Obcych 161 23.1. Rozróżnienie postaw jawnych i utajonych i jego implikacje dla pomiaru postaw 161 23.2. Przykład badania nad stereotypowymi reprezentacjami Obcych 164 23.3. Standardy ksenofobii i otwartości a ocenia nieneutralnych bodźców poprzedzanych utajonymi informacjami o rasie nieznanych osób 166 23.4.Typy religijności a przejawy postaw jawnych i utajonych wobec swoich i Obcych 170 23.4.1. Przesłanki rozróżnienia w badaniu typów religijności 170 23.4.2. Test Utajonych Skojarzeń jako metoda pomiaru utajonych przejawów postaw 171 23.4.3. Typy religijności a efekt IAT w kategoryzowaniu imion polskich i arabskich 173 23.5.Komentarze do badań opisanych w Ramkach 29–31 173 24. Refleksja końcowa nad empirycznymi próbami uchwycenia roli standardów wartościowania w wyznaczaniu podmiotowości 177 CZĘŚĆ VII. IMPLIKACJE: O POŻYTKACH WYNIKAJĄCYCH Z ROZWOJU PODMIOTOWOŚCI 179 25. O kilku cnotach, które wynikają z rozwoju podmiotowości 179 25.1. Podmiot względem samego siebie 181 25.2. O cnotach interpersonalnych 183 26. Pytanie Philipa Zimbardo: dlaczego dobrzy ludzie czynią zło? 184 27. Skala makro – konkluzja Stevena Pinkera: Żegnaj, przemocy 188 Bibliografia 192 Indeks nazwisk 208 Indeks rzeczowy 212