Doświadczenia rodzin w odkrywaniu i rozwijaniu zdolności dzieci (Stańczak Małgorzata)

Podjęta w monografii problematyka jest szczególnie ważna z perspektywy adekwatności oddziaływań edukacyjnych kierowanych do grupy dzieci i młodzieży zdolnej. Procesami wychowania, kształcenia i samokształcenia, „sprzyjających rozwojowi zdolności człowieka w procesu całego jego życia" zajmuje się pedagogika zdolności (giftedchild pedagogy).

Transformacja potencjału zdolnościowego dziecka w dojrzały talent jest procesem rozciągniętym w czasie i warunkowanym szeregiem czynników, zarówno wewnętrznych jak i zewnętrznych, które mogą go wspierać albo ograniczać.

Rodzice jako pierwsi mogą zobaczyć najwcześniejsze choćby przejawy dziecięcych zdolności i to oni z reguły wprowadzają swoje córki i synów w określoną dziedzinę aktywności, wzmacniając ich zainteresowania nią.

W kolejnych zaś etapach transformacji potencjału zdolnościowego mogą produkować motywację swojego dziecka i jego wytrwałość w dążeniu do postawionych celów, jak i rozwijać jego kompetencje społeczne, ale i zapewniać wsparcie finansowe, organizacyjne i emocjonalne.

Rodziny uczestniczące w prezentowanym projekcie badawczym odegrały rolę stymulującą rozwój zdolności swoich córek i synów. Zawarte w monografii analizy mogą stać się inspiracją dla praktyków – pedagogów, nauczycieli i innych osób związanych z tworzeniem oferty edukacyjnej, adresowanej do dzieci i młodzieży zdolnej – zainteresowanych budowaniem form współpracy ze środowiskiem rodzinnym.

Opisane tu doświadczenia rodzin, towarzyszących dzień po dniu swym zdolnym córkom i synom w ich procesach rozwojowych, stać się mogą cenną wskazówką dla innych rodziców. Książka składa się z sześciu rozdziałów.

W pierwszym z nich przedstawiono tendencje dominujące we współczesnym rozumieniu istoty zdolności, ich genezy i rozwoju. Autorka przyjmęła założenie o rozwojowym charakterze zdolności, definiując je za F.

J. Mönksem jako pewien potencjał do uzyskania wysokich lub nad wyraz wysokich osiągnięć w jednej albo kilku dziedzinach aktywności. Chcąc zaakcentować kontekst czasowy zjawiska zdolności w tytule monografii używa terminów „odkrywanie" i „rozwijanie" w odniesieniu do procesów diagnozowania i kształcenia zdolności, analizowanych na gruncie pedagogiki zdolności, jako kluczowych etapów wszelkich działań edukacyjnych podejmowanych z myślą o dzieciach i młodzieży zdolnej.

W rozdziale drugim monografii odnosi się do dotychczasowych eksploracji badawczych podejmujących próby scharakteryzowania rozmaitych rozmiarów środowiska rodzinnego osób zdolnych oraz jego roli w rozwoju dziecięcych potencjalności.

Jak wykazała powyżej, w swoim rozumieniu rodziny bazuje na podejściu systemowym, traktując ją jako dynamiczny system wzajemnych sprzężeń. Kolejny rozdział odsłania założenia ontologiczne, epistemologiczne i metodologiczne, które legły u podłoża opisywanego w monografii projektu badawczego.

prezentuje tu uzasadnienie dokonanych wyborów oraz szczegółowy opis zaimplementowanego instrumentarium (jednostkowego wywiadu pogłębionego), jak też zasady konstruowania próby badawczej. I wreszcie trzy kolejne rozdziały przedstawiają konstruowany w rodzinie obraz zdolności córek i synów oraz ukazują doświadczenia rodzin związane z odkryciem potencjałów zdolnościowych dzieci wraz z podjętymi działaniami wspierającymi ich rozwój.