Druga w dorobku Rodziewiczówny, nagrodzona w 1888 r. Wyróżnieniem „Kuriera Warszawskiego", i według wielu najważniejsza jej powieść, przenosi nas na żmudzką wieś końca XIX wieku. Tytułowy Dewajtis to prastary dąb rosnący w majątku marka Czertwana.
Szlachcic stara się obronić swoją ziemię, dorobek, wiarę i tradycję, a wreszcie dostatek miejscowej przyrody przed zakusami chciwych i nienawistnych sąsiadów. Nieprzewidzianie w swej walce zyskuje wsparcie sieroty, córki powstańca, Ireny Orwidówny.
Historia miłosna nie potoczy się jednak bez przeszkód. Czy skończy się szczęśliwie?