Zmiany cech biologicznych i funkcjonalnych kobiet w okresie 20 lat w aspekcie zmian społecznych i stylu życia (Monika Łopuszańska-Dawid)

Wstęp: W latach 1996-2006 w wielu krajach Europy Środkowo-Wschodniej miały miejsce przeobrażenia systemowe, jednak ich szczególna gwałtowność w Polsce sprawiła, iż społeczeństwo polskie postawione zostało w obliczu nieuniknionego, ale i wyjątkowego eksperymentu jednocześnie ekonomicznego, społecznego, jak i w pewnym sensie biologicznego.

Badania zmian cech biologicznych i praktycznych człowieka w gwałtownie zmieniających się warunkach środowiska, dają okazję do wnioskowania, w jaki sposób zmiany zachodzące w środowisku społecznym przekładają się na stan biologiczny poszczególnych grup społecznych oraz jakie czynniki i w jakim natężeniu odpowiadają za nie-równości społeczne.

Cele: Głównym celem niniejszego opracowania była ocena zmian cech biologicznych i funkcjonalnych pań w dwudziestoleciu 1986-2006 w aspekcie zmian społecznych i stylu życia. Celami pracy były też: 1.

analizy kierunków zmian wybranych części stylu życia i dobrostanu psychicznego pań w analizowanym okresie, 2. Analizy występowania trendów sekularnych wybranych wskaźników biomedycznych, 3. Wyznaczenie grup społecznych, których kondycja biologiczna i stan ergonomiczny zmieniły się w największym stopniu w badanym okresie, 4.

ocena siły i kierunku zależności wybranych czynników społecznoekonomicznych i stylu życia z kondycją biologiczną i skutecznością fizyczną pań w latach 1986-2006, 5. Ocena ryzyka wystąpienia głównych cywilizacyjnych zagrożeń zdrowotnych kobiet w latach 1986-2006.

Materiał i metody: Materiał stanowiły dane antropometryczne, mierniki kondycji biologicznej, in-formacje o skuteczności fizycznej i stylu życia, a także dane społeczne 5042 kobiet w wieku 40-50 lat, zdrowych, aktywnych zawodowo mieszkanek Wrocławia.

W okresie dwudziestolecia 1986-2006 r. W latach 1986 r., 1991 r., 1996 r. I 2006 r. Zbadano cztery kohorty urodzeniowe kobiet. Znaczne spektrum analizowanych cech biomedycznych pozwoliło ocenić budowę somatyczną ciała, skuteczność fizyczną, stan układu oddechowego, krwionośnego, gospodarkę lipidową, węglowodanową i właściwości hematologiczne krwi.

Badanie ankietowe dostarczyło danych społecznoekonomicznych, o wybranych elementach stylu życia i kondycji psychofizycznej badanych pań. W pracy zaimplementowano jednocześnie podstawowe, jak i jedno- i wieloczynnikowe analizy statystyczne.

Wyniki: W badanym okresie stwierdzono korzystne zdrowotnie trendy w zmianach budowy ciała. Poprawie uległ stan układu krwionośnego i oddechowego. Korzystne zmiany stwierdzono w parametrach biochemicznych i hematologicznych krwi i w produktywności fizycznej pań.

Pomimo pozytywnych trendów sekularnych niemal wszelkich mierników biomedycznych, w 1991 r. Nastąpiło wy-raźnie ich załamanie. Stwierdzono istnienie regularnych gradientów społecznych niemal wszystkich miar kondycji biologicznej i stanu użytecznego.

W zakresie niektórych miar stanu biologicznego dystanse społeczne w badanym okresie ograniczyły się, co było konsekwencją dobrzejszych zdrowotnie trendów sekularnych u kobiet z niższym wykształceniem. Głównym czynnikiem społecznoekonomicznym różnicującym stan badanych pań był poziom ich wykształcenia, a spośród komponentów stylu życia, palenie papierosów oraz bierność fizyczna.

Wnioski: W okresie intensywnych zmian politycznych, ekonomicznych i społecznych dwudziestolecia 1986-2006, kierunki trendów analizowanych cech zawodowo czynnych pań w piątej dekadzie życia wskazują na polepszenie ich kondycji biologicznej i stanu ergonomicznego.

Otrzymane dane o uwarunkowaniach stanu biologicznego kobiet, oprócz znaczenia jednostkowego, winny z zasady posiadać widoczny wpływ na politykę zdrowotną kraju i właściwe konstruowanie modeli eduka-cyjnych promujących prozdrowotny fason życia.

Nowo skonstruowane programy profilaktyczne powinny bowiem uwzględniać równocześnie sensytywność jak i zróżnicowane zdolności adaptacyjne poszczególnych grup społecznych do zmieniających się warunków środowiska, co w środowisku rozszerzającej się Europy, może posiadać znaczne znaczenie jednocześnie poznawcze jak i praktyczne.