Dysleksja i adhd współwystępujące zaburzenia rozwoju (Scholar)

Tytuł Dysleksja i ADHD współwystępujące zaburzenia rozwoju Podtytuł Neuropsychologiczna analiza deficytów pamięci Autor Małgorzata Lipowska Język polski Wydawnictwo Scholar ISBN 978-83-7383-561-0 Rok wydania 2011 Warszawa liczba stron 306 Format pdf Spis treści Wstęp.................................... 9
Rozdział 1
Specyfika zaburzeń rozwoju u dzieci.................... 13
1.1. Normatywna zmiana rozwojowa a zaburzenia rozwoju............ 13
1.1.1. Zadania rozwojowe a zaburzenia rozwoju................. 15
1.1.2. Zaburzenia rozwoju z perspektywy odmiennych dyscyplin nauki...... 19
1.1.3. Problemy w zakresie terminologii i klasyfikacji zaburzeń rozwoju... 21
1.2. Zaburzenia rozwoju w klasyfikacjach medycznych.............. 23
1.2.1. Zaburzenia rozwoju w klasyfikacji ICD................. 25
1.2.2. Zaburzenia rozwoju w klasyfikacjach DSM................ 29
1.2.3. Zaburzenia rozwoju w klasyfikacjach oryginalnych dla dzieci..... 33
1.2.3.1. Kryteria diagnostyczne dla dzieci w wieku przedszkolnym RDC-PA... 33
1.2.3.2. Klasyfikacja diagnostyczna DC: 0–3................. 34
1.3. Teoria objawu w neuropsychologii rozwoju.................35
1.3.1. Morfogeneza.............................. 38
1.3.2. Parcelacja............................... 39
1.3.3. Heterochronia............................. 42
Rozdział 2
Dysleksja i ADHD jako zaburzenia rozwoju.................... 43
2.1. Problemy definicyjne......................... 43
2.1.1. Dysleksja jako specyficzny problem uczenia się............ 44
2.1.2. Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi....... 48
2.1.3. Klasyfikacje medyczne dysleksji i ADHD................ 49
2.2. Epidemiologia dysleksji i ADHD..................... 53
2.3. Podłoże dysleksji i ADHD........................ 56
2.3.1. Występowanie rodzinne......................... 57
2.3.2. Podłoże genetyczne........................... 58
2.3.3. Relacja genów i środowiska...................... 62
2.3.4. Podłoże mózgowe............................ 64
2.3.5. Zaburzenia biochemiczne......................... 67
2.3.6. Prenatalne i neonatalne podłoże deficytów............... 69
2.4. Patomechanizm zaburzeń rozwoju..................... 70
2.4.1. Patomechanizm dysleksji rozwojowej................... 70
2.4.1.1. Koncepcja zaburzeń w układzie wzrokowym............... 71
2.4.1.2. Model równowagi półkulowej........................ 72
2.4.1.3. Koncepcja lingwistyczna....................... 73
2.4.1.4. Hipoteza móżdżkowa......................... 75
2.4.2. Patomechanizm ADHD.......................... 77
2.4.2.1. Koncepcja deficytu hamowania reakcji................. 77
2.4.2.2. Model energetyczno-poznawczy.................... 81
2.4.2.3. Hipoteza behawioralnych systemów hamowania i aktywacji....... 82
2.4.2.4. Model awersji opóźnienia...................... 83
Rozdział 3
Współwystępowanie zaburzeń rozwoju...................... 85
3.1. Istota współwystępowania zaburzeń................... 85
3.2. Epidemiologia współwystępowania zaburzeń wśród dzieci.......... 87
3.3. Modele współwystępowania zaburzeń..................... 90
3.4. Koncepcje współwystępowania dysleksji i ADHD............... 94
3.4.1. Koncepcja objawów fenotypowych.................... 95
3.4.2. Koncepcja nielosowego doboru rodziców................. 96
3.4.3. Koncepcja poznawczego podtypu ADHD.................. 98
3.4.4. Koncepcja zbliżonej etiologii..................... 99
Rozdział 4
Pamięć w ujęciu neuropsychologicznym..................... 105
4.1. Istota pamięci............................ 105
4.2. Neuroanatomiczne podstawy pamięci................... 108
4.2.1. Badania lokalizacyjne a podstawowe warianty pamięci.......... 110
4.2.2. Hipokamp i przenoszenie wspomnień z pamięci krótkotrwałej do długofalowej. 111
4.2.3. Płaty półkul mózgu.......................... 114
4.2.4. Badania czynnościowe a molekularne i neuronalne podstawy pamięci... 115
4.3. Wybrane modele pamięci w neuropsychologii................ 117
4.3.1. Strukturalne ujęcie pamięci roboczej................. 119
4.3.2. Modele hierarchiczne i rozproszone.................. 121
4.3.3. Model mikrogenetyczny........................ 122
4.3.3.1. Ogólne założenia modelu mikrogenetycznego.............. 123
4.3.3.2. Pamięć w ujęciu teorii mikrogenetycznej.............. 123
Rozdział 5
Procesy pamięciowe w toku korzystnego i zaburzonego rozwoju......... 125
5.1. Dobrześci rozwoju pamięci u dzieci................. 125
5.1.1. Pamięć krótko- i długookresowa z perspektywy rozwojowej........ 126
5.1.1.1. Strategie zwiększania zakresu pamięci roboczej........... 127
5.1.1.2. Dobrześci rozwoju pamięci długotrwałej............. 128
5.1.2. Badania pamięci deklaratywnej i proceduralnej u dzieci........ 129
5.1.2.1. Zagadnienie świadomości a pamięć deklaratywna i proceduralna.... 130
5.1.3. Pamięć semantyczna i epizodyczna z perspektywy rozwojowej...... 131
5.1.3.1. Rozwój pamięci semantycznej.................... 132
5.1.3.2. Rozwój pamięci epizodycznej.................... 134
5.1.3.3. Różnicowanie pamięci epizodycznej i autobiograficznej....... 134
5.2. Relacje pamięci i uwagi z perspektywy rozwojowej............ 136
5.3. Pamięć a funkcje wykonawcze w ontogenezie................ 140
5.4. Deficyty pamięci w zaburzeniach rozwoju................ 143
5.4.1. Zaburzenia pamięci jako objaw kryterialny.............. 143
5.4.2. Niesymptomatyczne deficyty pamięci................. 145
Rozdział 6
Diagnoza pamięci w dysleksji i ADHD – metodologia badań własnych......... 149
6.1. Problematyka badań, cel pracy, pytania i hipotezy............ 150
6.2. Badane zmienne............................. 151
6.3. Charakterystyka badanych........................ 152
6.3.1. Wiek badanych............................ 153
6.3.2. Poziom inteligencji badanych..................... 154
6.4. Metody badań.............................. 155
6.4.1. Metody przesiewowe.......................... 156
6.4.1.1. Analiza dokumentacji......................... 156
6.4.1.2. Wywiad ontogenetyczno-kliniczny................... 156
6.4.1.3. Kwestionariusz Ustrukturyzowanego Wywiadu Diagnostycznego
w Kierunku Zespołu Nadpobudliwości Psychoruchowej.............. 157
6.4.1.4. Skala Inteligencji Wechslera dla Dzieci.............. 157
6.4.2. Metody badania pamięci........................ 158
6.4.2.1. Bateria Badania Pamięci Wechslera – WMS-III............. 158
6.4.2.1.1. Pamięć Logiczna......................... 159
6.4.2.1.2. Lista Słów............................ 160
6.4.2.1.3. Pamięć widocznie-Ruchowa....................... 161
6.4.2.1.4. Powtarzanie Cyfr......................... 161
6.4.2.2. Test Figury Złożonej Reya–Osterrietha............... 162
6.4.3. Metody badania moderatorów pamięci.................. 163
6.4.3.1. Test d2............................... 163
6.4.3.2. DIVA................................ 164
6.4.3.3. Test Interferencji Fonologiczno-Semantycznej............ 165
6.4.3.4. Token Test – 36........................... 165
6.4.3.5. Test Płynności Słownej COWAT.................... 166
6.4.3.6. Komputerowy Test Interferencji z konsekwencją Stroopa.......... 167
6.4.3.7. Test Sortowania Kart z Wisconsin................... 168
6.4.3.8. Test Porównywania Znanych Kształtów................ 169
6.5. Procedura badań............................ 170
Rozdział 7
Zaburzenia pamięci w dysleksji i ADHD – analiza wyników badań własnych... 171
7.1. Obraz defi cytów pamięci werbalnej................... 171
7.2. Problemy z pamięcią wzrokową i wzrokowo-przestrzenną.......... 182
7.3. Płeć badanych a zaburzenia pamięci................... 190
Rozdział 8
Poznawcze moderatory defi cytów pamięci w dysleksji i ADHD.......... 193
8.1. Uwaga jako moderator procesów pamięciowych............... 193
8.2. Język a procesy pamięci........................ 205
8.3. Funkcje wykonawcze jako moderator pamięci............... 217
8.4. Preferowany styl poznawczy a procesy pamięci............. 228
Rozdział 9
Neuropsychologiczna analiza zaburzeń pamięci u dzieci
ze współwystępowaniem dysleksji i ADHD: próba ujęcia modelowego....... 235
9.1. Podsumowanie wyników uzyskanych w testach badania pamięci
poprzez dzieci z poszczególnych grup klinicznych............... 235
9.2. Rola poznawczych moderatorów procesów pamięciowych
wśród dzieci z grup klinicznych....................... 241
9.3. Mikrogenetyczny model defi cytów pamięci u dzieci ze współwystępowaniem
dysleksji i ADHD.............................. 248
Rozdział 10
Wnioski i kierunki dalszych badań....................... 257
Bibliografi a................................ 263
Summary
Dyslexia and ADHD – comorbidity of developmental disorders.......... 305