Postępy reumatologii klinicznej. rozdział 15-16 (Wydawnictwo Lekarskie PZWL)

Tytuł Postępy reumatologii klinicznej. Rozdział 15-16 Język polski Wydawnictwo PZWL ISBN 978-83-200-5212-1 linia Minibook Rok wydania 2014 Format epub, mobi Spis treści Autorzy IV PRZEDMOWA VII Wykaz wybranych skrótów XVIII 1. Wybrane badania pracowniane Eugeniusz J. Kucharz, Irena Zimmermann-Górska, Jadwiga Staniszewska-Varga, Renata Andrysiak 1 1.1. Badania laboratoryjne – Eugeniusz J. Kucharz 1 1.1.1. Wprowadzenie 1 1.1.2. Wskaźniki procesu zapalnego 2 1.1.3. Autoprzeciwciała 4 1.1.4. Białka układu dopeniacza 9 1.1.5. Testy uwalniania interferonu w ocenie zakażenia gruźlicą 10 1.1.6. Badanie płynu stawowego – Irena Zimmermann-Górska 12 1.2. Badania obrazowe 17 1.2.1. Badanie radiologiczne – Jadwiga Staniszewska-Varga 17 1.2.2. Postępowe metody obrazowania w reumatologii – Renata Andrysiak 20 2. Leczenie biologiczne w reumatologii Piotr Wiland 27 2.1. Definicja i znaczenie leków biologicznych w reumatologii 27 2.2. Patogeneza chorób zapalnych stawów 27 2.3. Inhibitory czynnika martwicy nowotworów alfa zarejestrowane w leczeniu chorób reumatycznych 29 2.4. Leki biologiczne o innym mechanizmie działania niż hamowanie czynnika martwicy nowotworów alfa zarejestrowane w leczeniu chorób reumatycznych 35 2.4.1. Abatacept 35 2.4.2. Rytuksymab 35 2.4.3. Tocilizumab 36 2.4.4. Ustekinumab 38 2.4.5. Belimumab 38 3. Reumatoidalne zapalenie stawów Anna Filipowicz-Sosnowska 43 3.1. Definicja 43 3.2. Etiopatogeneza 43 3.2.1. Autoprzeciwciała 45 3.3. Patomorfologia 45 3.4. Epidemiologia 46 3.5. Objawy kliniczne i przebieg 46 3.5.1. Objawy podmiotowe i przedmiotowe 46 3.6. Badania pracowniane 50 3.6.1. Badania laboratoryjne 50 3.6.2. Badanie płynu stawowego 50 3.6.3. Badania obrazowe 51 3.7. Rozpoznanie 52 3.8. Rozpoznanie różnicowe 55 3.9. Ocena aktywności choroby i wydolności funkcjonalnej 55 3.10. Remisja choroby 57 3.11. Leczenie i rehabilitacja 57 3.12. Rokowanie 63 4. Reumatologia wieku rozwojowego Ewa Tuszkiewicz-Misztal, Elżbieta Smolewska, Jacek Postępski, Edyta Olesińska 65 4.1. Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów 65 4.1.1. Definicja 65 4.1.2. Etiopatogeneza 65 4.1.3. Postacie młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów 66 4.1.4. Różnicowanie 75 4.1.5. Główny cel leczenia, ocena aktywności i monitorowanie 75 4.2. Młodzieńczy toczeń rumieniowaty układowy 81 4.2.1. Definicja 81 4.2.2. Etiopatogeneza 81 4.2.3. Epidemiologia 81 4.2.4. Objawy kliniczne i przebieg 81 4.2.5. Badania pracowniane 83 4.2.6. Rozpoznanie 84 4.2.7. Rozpoznanie różnicowe 85 4.2.8. Leczenie 85 4.2.9. Rokowanie 86 4.3. Młodzieńcze zapalenie skórno-mięśniowe 87 4.3.1. Definicja 87 4.3.2. Etiopatogeneza 88 4.3.3. Epidemiologia 88 4.3.4. Objawy kliniczne i przebieg 88 4.3.5. Badania pracowniane 90 4.3.6. Rozpoznanie 91 4.3.7. Rozpoznanie różnicowe 91 4.3.8. Leczenie 92 4.3.9. Rokowanie 92 4.4. Twardzina młodzieńcza 94 4.4.1. Młodzieńcza twardzina układowa 94 4.4.2. Młodzieńcza twardzina miejscowa 99 4.5. Układowe zapalenia naczyń u dzieci 102 4.5.1. Definicja 102 4.5.2. Choroba Kawasaki 103 4.5.3. Choroba (plamica) Schönleina-Henocha 107 4.6. Młodzieńcze spondyloartropatie 11 4.6.1. Definicja 111 4.6.2. Rozpoznanie 111 4.6.3. Postacie kliniczne 112 4.6.4. Badania obrazowe w młodzieńczych spondyloartropatiach 115 4.7. Gorączka reumatyczna 116 5. Choroba Still a u dorosłych Irena Zimmermann-Górska 121 5.1. Definicja 121 5.2. Etiopatogeneza 121 5.3. Patomorfologia 121 5.4. Epidemiologia 122 5.5. Objawy kliniczne i przebieg choroby 122 5.6. Badania pracowniane 124 5.6.1. Badania laboratoryjne 124 5.6.2. Badania obrazowe 124 5.7. Rozpoznanie 125 5.8. Rozpoznanie różnicowe 126 5.9. Leczenie 126 5.10. Rokowanie 127 6. Toczeń rumieniowaty układowy Marzena Olesińska 129 6.1. Definicja 129 6.2. Etiopatogeneza 129 6.3. Epidemiologia 133 6.4. Objawy kliniczne i przebieg choroby 133 6.5. Badania pracowniane 144 6.5.1. Zaburzenia hematologiczne 144 6.5.2. Badanie funkcji nerek 144 6.5.3. Zaburzenia serologiczne 145 6.6. Podgrupy kliniczne tocznia rumieniowatego układowego 146 6.7. Rozpoznanie 147 6.8. Rozpoznanie różnicowe 149 6.9. Monitorowanie przebiegu tocznia rumieniowatego układowego 150 6.10. Leczenie 153 6.11. Rokowanie 158 7. Mieszana choroba tkanki łącznej Marzena Olesińska 161 7.1. Definicja 161 7.2. Etiopatogeneza 161 7.3. Epidemiologia 162 7.4. Objawy kliniczne i przebieg choroby 162 7.5. Badania pracowniane 166 7.6. Strategia wczesnego wykrywania powikłań narządowych w MCTD 166 7.7. Rozpoznanie 167 7.8. Rozpoznanie różnicowe 168 7.9. Leczenie 168 7.10. Rokowanie 170 8. Zespół antyfosfolipidowy 173 Krystyna Zawilska, Irena Zimmermann-Górska, Jana Skrzypczak 173 8.1. Definicja – Krystyna Zawilska, Irena Zimmermann-Górska 173 8.2. Zakrzepica żylna i tętnicza – Krystyna Zawilska, Irena Zimmermann-Górska 173 8.2.1. Etiopatogeneza 173 8.2.2. Epidemiologia 176 8.2.3. Objawy kliniczne i przebieg choroby 176 8.2.4. Rozpoznanie 177 8.2.5. Rozpoznanie różnicowe 180 8.2.6. Leczenie i uniemożliwianie 180 8.2.7. Rokowanie 181 8.3. Położnicze konsekwencje zespołu antyfosfolipidowego – Jana Skrzypczak 182 8.3.1. Częstość występowania 182 8.3.2. Przeciwciała antyfosfolipidowe wyraźne dla nawracających poronień 184 8.3.3. Mechanizm niepowodzeń położniczych w zespole antyfosfolipidowym 185 8.3.4. Leczenie 186 9. Twardzina układowa Stanisław Sierakowski, Matylda Sierakowska 189 9.1. Definicja 189 9.2. Etiologia 189 9.3. Patogeneza 189 9.4. Epidemiologia 190 9.5. Postacie twardziny układowej 191 9.6. Objawy kliniczne 192 9.6.1. Skóra 192 9.6.2. Układ kostno-stawowy 194 9.6.3. Przewód pokarmowy 195 9.6.4. Nerki 196 9.6.5. Układ oddechowy 196 9.6.6. Serce 198 9.6.7. Mięśnie 198 9.7. Początek i przebieg choroby 198 9.7.1. Postać ograniczona twardziny układowej 199 9.7.2. Postać uogólniona twardziny układowej 200 9.8. Badania pracowniane 200 9.8.1. Ocena stopnia i rozległości stwardnienia skóry 200 9.8.2. Test 6-minutowego marszu 201 9.8.3. Badania laboratoryjne 201 9.8.4. Badania obrazowe 202 9.8.5. Cewnikowanie prawego serca 203 9.8.6. Badanie elektrokardiograficzne 203 9.8.7. Badanie spirometryczne 203 9.9. Rozpoznanie 203 9.10. Rozpoznanie różnicowe 204 9.11. Leczenie 205 9.11.1. Terapia narządowo swoista 205 9.11.2. Leczenie ogólne 210 9.11.3. Leki przeciwwskazane w twardzinie układowej 210 9.12. Rokowanie. 210 10. Zapalenie wielomięśniowe i skórno-mięśniowe Maria Majdan 213 10.1. Definicja 213 10.2. Etiopatogeneza i patomorfologia 214 10.2.1. Autoprzeciwciała w zapaleniu wielomięśniowym i skórno-mięśniowym 215 10.3. Epidemiologia 216 10.4. Objawy kliniczne i przebieg choroby 217 10.4.1. Objawy pozamięśniowe w zapaleniu wielomięśniowym i skórno-mięśniowym 219 10.4.2. Ocena aktywności choroby 220 10.5. Badania diagnostyczne w zapaleniu wielomięśniowym i skórno-mięśniowym 220 10.6. Rozpoznanie 222 10.7. Rozpoznanie różnicowe 222 10.8. Zapalenie skórno-mięśniowe i wielomięśniowe jako zespoły paranowotworowe 223 10.9. Leczenie 224 10.10. Rokowanie 226 11. Zapalenia naczyń Jacek Musiał 229 11.1. Definicja 229 11.2. Etiopatogeneza 229 11.3. Epidemiologia 230 11.4. Nomenklatura zapaleń naczyń 230 11.5. Zapalenie wielkich naczyń 231 11.5.1. Choroba Takayasu 231 11.5.2. Olbrzymiokomórkowe zapalenie naczyń 233 11.6. Zapalenie średnich naczyń 234 11.6.1. Guzkowe zapalenie tętnic 234 11.7. Zapalenie drobnych naczyń 236 11.7.1. Zapalenia naczyń z obecnością ANCA 236 11.7.2. Zapalenia naczyń z kompleksami immunologicznymi 242 11.8. Zapalenie różnych naczyń 244 11.8.1. Choroba Behçeta 244 11.8.2. Zespół Cogana 246 11.9. Zapalenie naczyń pojedynczego narządu 246 11.10. Zapalenia naczyń towarzyszące chorobom układowym 246 11.10.1. Reumatoidalne zapalenie naczyń 246 11.11. Zapalenia naczyń o prawdopodobnej etiologii 247 11.11.1. Krioglobulinemiczne zapalenie naczyń towarzyszące infekcji HCV 247 12. Zespół Sjögrena Irena Zimmermann-Górska 249 12.1. Definicja 249 12.2. Etiopatogeneza 249 12.3. Patomorfologia 250 12.4. Epidemiologia 250 12.5. Objawy kliniczne i przebieg choroby 250 12.5.1. Objawy „gruczołowe" 250 12.5.2. Objawy „pozagruczołowe" 252 12.6. Badania pracowniane 254 12.6.1. Badania laboratoryjne 254 12.7. Rozpoznanie 255 12.8. Rozpoznanie różnicowe 257 12.9. Leczenie 257 12.10. Monitorowanie choroby 258 12.11. Rokowanie 258 13. Polimialgia reumatyczna Marcin Milchert, Iwona Brzosko, Marek Brzosko261 13.1. Definicja 261 13.2. Etiopatogeneza 261 13.3. Epidemiologia 262 13.4. Objawy kliniczne i przebieg choroby 262 13.5. Badania pracowniane 263 13.5. Rozpoznanie 264 13.6. Rozpoznanie różnicowe 266 13.7. Leczenie 268 13.8. Rokowanie 269 14. Zapalenie tkanki tłuszczowej Irena Zimmermann-Górska271 14.1. Definicja 271 14.2. Etiopatogeneza 271 14.3. Patomorfologia 271 14.4. Postacie zapalenia tkanki tłuszczowej 272 14.4.1. Rumień guzowaty 272 14.4.2. Choroba Webera i Christiana 275 14.4.3. Zapalenie tkanki tłuszczowej w przebiegu chorób trzustki 276 15. Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa Irena Zimmermann-Górska 279 15.1. Definicja 279 15.2. Etiopatogeneza 279 15.3. Patomorfologia 280 15.4. Epidemiologia 280 15.5. Objawy kliniczne i przebieg choroby 280 15.5.1. Objawy ze strony układu ruchu 280 15.5.2. Objawy ze strony innych układów i narządów 282 15.5.3. Przebieg choroby 283 15.6. Badania pracownianie 283 15.6.1. Badania laboratoryjne 283 15.6.2. Badania obrazowe 283 15.7. Rozpoznanie 285 15.8. Rozpoznanie różnicowe 288 15.9. Leczenie 289 15.10. Rokowanie 289 16. Łuszczycowe zapalenie stawów Eugeniusz J. Kucharz 293 16.1. Definicja 293 16.2. Etiopatogeneza 294 16.3. Epidemiologia 295 16.4. Objawy kliniczne i przebieg choroby 295 16.4.1. Zmiany stawowe 296 16.4.2. Zmiany skórne 297 16.4.3. Zapalenie palców 297 16.4.4. Inne zmiany 297 16.5. Postacie łuszczycowego zapalenia stawów 298 16.6. Rozpoznanie i rozpoznanie różnicowe 298 16.7. Leczenie 299 16.8. Rokowanie 305 17. Reaktywne zapalenie stawów Brygida Kwiatkowska 307 17.1. Definicja 307 17.2. Etiopatogeneza 307 17.3. Epidemiologia 309 17.4. Objawy kliniczne i przebieg choroby 309 17.5. Badania pracowniane 311 17.5.1. Badania laboratoryjne 311 17.5.2. Badania obrazowe 311 17.6. Rozpoznanie 312 17.7. Rozpoznanie różnicowe 313 17.8. Leczenie 313 17.9. Rokowanie 315 18. Zapalenie stawów w przebiegu nieswoistych zapalnych chorób jelit Anna Zubrzycka-Sienkiewicz 317 18.1. Nazwa jednostki i definicja 317 18.2. Etiopatogeneza 317 18.3. Epidemiologia 318 18.4. Objawy kliniczne i przebieg choroby 318 18.5. Badania pracowniane 322 18.5.1. Badania laboratoryjne 322 18.5.2. Badania obrazowe 322 18.6. Rozpoznanie 323 18.7. Rozpoznanie różnicowe 323 18.8. Powikłania 324 18.9. Leczenie 325 19. Choroba zwyrodnieniowa stawów Leszek Szczepański327 19.1. Definicja 327 19.2. Etiopatogeneza 327 19.3. Epidemiologia 329 19.4. Objawy kliniczne i przebieg choroby 329 19.5. Badania pomocnicze 334 19.6. Rozpoznanie 334 19.7. Rozpoznanie różnicowe 335 19.8. Leczenie i zapobieganie 335 19.9. Rokowanie 340 20. Choroby stawów powodowane przez kryształy Irena Zimmermann-Górska 343 20.1. Dna moczanowa 343 20.1.1. Definicja 343 20.1.2. Etiopatogeneza 343 20.1.3. Patomorfologia 345 20.1.4. Epidemiologia 345 20.1.5. Objawy kliniczne i przebieg choroby 346 20.1.6. Badania pracowniane 347 20.1.7. Rozpoznanie 348 20.1.8. Rozpoznanie różnicowe 350 20.1.9. Leczenie i profilaktyka 350 20.1.10. Rokowanie 353 20.2. Choroby powodowane przez kryształy dwuwodnego pirofosforanu wapnia 353 20.2.1. Definicja 353 20.2.2. Etiopatogeneza 353 20.2.3. Epidemiologia 354 20.2.4. Objawy kliniczne 354 20.2.5. Badania pracowniane 354 20.2.6. Rozpoznanie 355 20.2.7. Rozpoznanie różnicowe 355 20.2.8. Leczenie 356 20.2.9. Rokowanie 356 20.3. Choroby powodowane przez kryształy hydroksyapatytu 356 20.3.1. Etiopatogeneza 356 20.3.2. Patomorfologia 356 20.3.3. Objawy kliniczne 356 20.3.4. Rozpoznanie 357 20.3.5. Leczenie 358 20.4. Zapalenia stawów powodowane poprzez inne substancje klarowne 358 20.4.1. Zapalenie stawów wywołane przez kryształy cholesterolu 358 20.4.2. Odczyn zapalny po dostawowych wstrzyknięciach preparatów glikokortykosteroidów 358 21. Zespoły chorobowe związane z nadmierną ruchomością stawów Irena Zimmermann-Górska 361 21.1. Zespół Ehlersa i Danlosa 362 21.1.1. Definicja 362 21.1.2. Postać klasyczna 363 21.1.3. Postać z dominującymi objawami nadmiernej ruchomości stawów 364 21.1.4. Postać naczyniowa 364 21.1.5. Postać z objawami kifoskoliozy 364 21.1.6. Postać z wiotkością stawów 365 21.1.7. Postać ze zmniejszoną elastycznością skóry 365 21.1.8. Leczenie chorych z objawami zespołu Ehlersa i Danlosa 365 21.2. Zespół Marfana 365 21.2.1. Definicja, etiopatogeneza i epidemiologia 365 21.2.2. Objawy kliniczne 366 21.2.3. Rozpoznanie 366 21.2.4. Leczenie 366 21.2.5. Rokowanie 366 21.3. Uwagi ogólne 366 22. Osteoporoza Piotr Głuszko 369 22.1. Definicja 369 22.2. Wstęp 369 22.3. Patogeneza 370 22.3.1. Czynniki ryzyka złamań 372 22.4. Epidemiologia 372 22.5. Objawy kliniczne 373 22.6. Badania pracowniane 374 22.6.1. Badania obrazowe 374 22.6.2. Badania laboratoryjne 378 22.7. Diagnostyka różnicowa 381 22.8. Osteoporozy wtórne 381 22.8.1. Osteoporozy wtórne i ryzyko złamań w przebiegu układowych zapalnych chorób reumatycznych 383 22.9. Osteoporoza wywołana przewlekłym podawaniem glikokortykosteroidów 384 22.10. Leczenie osteoporozy pomenopauzalnej 384 22.10.1. Leczenie dietetyczne 385 22.10.2. Farmakoterapia osteoporozy 385 22.11. Leczenie osteoporozy u panów 388 22.12. Leczenie osteoporozy wtórnej 388 23. Fibromialgia Przemysław Keczmer, Włodzimierz Samborski 391 23.1. Definicja 391 23.2. Etiopatogeneza 391 23.3. Epidemiologia 392 23.4. Objawy kliniczne i przebieg choroby 393 23.5. Rozpoznanie 393 23.6. Leczenie 395 24. Regionalne zespoły bólowe Tadeusz Styczyński 397 24.1. Definicja 397 24.2. Bóle szyi 397 24.2.1. Epidemiologia i etiologia 397 24.2.2. Bóle szyi związane z zaburzeniem funkcji podporowo-ruchowej kręgosłupa bez powikłań neurologicznych 398 24.2.3. Bóle szyi z powikłaniami neurologicznymi 399 24.2.4. Rozpoznanie różnicowe 401 24.2.5. Leczenie 402 24.3. Bóle w okolicy lędźwiowo-krzyżowej 403 24.3.1. Epidemiologia 403 24.3.2. Klasyfikacja 404 24.3.3. Rozpoznanie różnicowe 404 24.3.4. Bóle lędźwiowo-krzyżowe uwarunkowane mechanicznie i zespoły korzeniowe 406 24.3.5. Podstawy postępowania w bólach okolicy lędźwiowo-krzyżowej 409 25. Addendum. Niesteroidowe leki przeciwzapalne Anna Zubrzycka-Sienkiewicz 413 25.1 Mechanizm działania 413 25.2. Podział niesteroidowych leków przeciwzapalnych 415 25.3. Sprawność niesteroidowych leków przeciwzapalnych 417 25.4. Niesteroidowe leki przeciwzapalne a ciąża i karmienie piersią 418 25.5. Działania niechciane 418 25.6. Dobór niesteroidowego leku przeciwzapalnego 424 25.7. Ważniejsze interakcje niesteroidowych leków przeciwzapalnych z innymi lekami 425 25.8. Podstawowe zasady wykorzystywania niesteroidowych leków przeciwzapalnych 426 25.9. Nowe niesteroidowe leki przeciwzapalne 426 Skorowidz 429