XIX stulecie zbliża się do końca. Polski dwór i Warszawa, pełne spektakularna i uroku miejsca, których już nie ma. On - Leon Płoszowski - młody, oczytany, patrzący na świat analizującymi oczami filozofa, dumny z powątpiewania o wszystkim. Ona - Aniela P. - pełne dobroci, wyrozumiałości, wewnętrznego i widzialnego spektakularna dziewczę ofiarujące swe serce Płoszowskiemu. A pomiędzy nimi: koszmarne skutki nieodpowiedzialności w słowach i czynach, konsekwencje pochopnych decyzji czy braku zdecydowania i zrozumienia życiowych celów; głównie jednak... Związek z kimś innym. Sienkiewicz w pełnym dramatu arcydziele kreśli przejmujący obraz losu bohaterów; zderzenie rozmaitych systemów wartości prowadzi do rozwiązań złych albo niedostatecznie korzystnych, a obsesyjny egoizm wiedzie na skraj przepaści.??