Autobiograficzny trójkąt świadectwo wyznanie wyzwanie (Universitas)

Teoria trzech postaw autobiograficznych wyrosła ze studiów nad pograniczem powieści i prozy niefikcjonalnej. W postawie świadectwa autor prezentuje siebie w sposób epicki na tle środowiska. W wyznaniu skupia się jak w liryce na życiu wewnętrznym.

W postawie trzeciej jak w dramacie wciąga czytelnika w dialog, grę, wyzywa na pojedynek. Uniwersalny charakter trzech postaw wynika z ugruntowania w trzech funkcjach mowy opisanych poprzez Karla Bhlera, znanych już antycznym podręcznikom retoryki, które rozróżniają pokazujenie rzeczywistości, wyrażanie nadawcy i apelowanie do odbiorcy.

Wszystkie postawy są zawsze obecne w tekstach autobiograficznych, najczęściej jednak dominuje jedna, decydując o charakterze utworu. Część pierwsza książki demonstruje teorię. Druga dotyczy obszaru, w którym przeważa wyznanie.

Te niedoceniane wcześniej utwory zasługują na nazwę autobiografii duchowej. Trzecia część odnosi się do ważnej w polskiej tradycji postawy świadka. Masowe migracje wieku XX spowodowały powstawanie świadectw wpisywanych w solidne autobiograficzne miejsca.

Postawa świadka bywała też odnoszona do dylematów moralnych historii ujmowanych jako wyzwanie wobec czytelnika. O tym mowa jest w części czwartej. Wszystkie teksty autobiograficzne można wpisać w trójkąt trzech postaw, lecz nie każda interpretacja literatury dokumentu osobistego musi się do nich odnosić.

Poza nimi funkcjonują inne możliwości, przedstawione w części piątej. Zwłaszcza rozdział ostatni, napisany po latach, zamieszczam w poczuciu, iż otwiera się na inne rejony. Trójkąt trzyma się solidnie (jak mam nadzieję), ale praca nad problematyką autobiografii pozostaje dziełem w toku.

Tytuł Autobiograficzny trójkąt Autor Małgorzata Czermińska Wydawnictwo Universitas EAN 9788324236084 ISBN 9788324236084 Kategoria Literatura, Kultura liczba stron 418 Format 13,5x20,5 cm Rok wydania 2020 Oprawa broszurowa