Właściwie nie wiemy, co skłoniło Mariusza Zaruskiego - marynarza, uchodźcę politycznego, malarza - do osiedlenia się w Zakopanem. Piękno pejzażu$50 Góry jako teren, gdzie w walce z niebezpieczeństwem kształtuje się charakter$51 Chęć zarobku w przemyśle pensjonatowym$52 Leczniczy klimat$53 ale w sumie - czy to takie ważne$54 na pewno wiemy jedno: bez Mariusza Zaruskiego Zakopane, taternictwo i atmosfera dziesięciu lat poprzedzających wybuch pierwszej wojny światowej nie byłyby takie same.
Jego tatrzańską aktywność opisywano wielokrotnie, zresztą sam był człowiekiem pióra i nie stronił od opisywania własnych przygód i emocji w tekstach publikowanych w czasopismach i książkach. Nieco mniej znana jest jego działalność w samym Zakopanem, choć i ją możemy poznać najczęściej z łamów prasy.
Prawie nic nie wiemy o jego życiu osobistym: jak dotąd nie opublikowano żadnego większego zbioru jego korespondencji, nie pozostawił potomków, a jego bliscy przyjaciele - jeśli miał jakichś - nie ogłosili o nim większych wspomnień.
Stąd jawi się nam Zaruski trochę jak nie do końca rzeczywista postać pomnikowa, rzeźbiona tyleż w manierze monumentalnej, jak dość ogólnikowej. Taternik, narciarz, twórca TOPR, żołnierz, wilk morski, działacz społeczny...
Ale i człowiek konkretnie zasadniczy, aby nie powiedzieć - oschły, twardziel, urodzony dowódca - choć bez formalnych kwalifikacji, co mu nieraz wytykano. To wiemy, choć nie wszyscy i nie wszystko. Może więc uda nam się przez lekturę tekstów publicystycznych Zaruskiego zobaczyć jego oczami Tatry i Zakopane, a trochę również - jego samego.Spis Treści:Część I - Zakopiańskim szlakiemCzłowiek wszechstronnyDroga do TatrW TatrachBiałym szlakiemTOPR - żywy pomnik ZaruskiegoIdee i polemikiCzasopismo,,Zakopane"Społecznikowski demon Zakopanego,,Rzeczpospolita Zakopiańska"Długie pożegnanieTatrzańska i zakopiańska działalność Mariusza Zaruskiego- kalendariumCzęść II - Mariusz Zaruski, artykuły tatrzańskie w,,Zakopanem"WstępO autorze jeszcze razO epoceO,,Zakopanem"O artykułachO edycjiZakopane jako stacja turystycznaFelietony Z Tatr, artykuły i inne teksty tatrzańskie z lat 1908-1914Teksty z 1918 r.