Skryptoralność (Universitas)

Książka ta jest próbą diagnozowania nowej sytuacji literatury w społeczeństwie medialnym, kształtowanej za sprawą procesów słyszenia i praktyk słuchania, a jednocześnie sytuacji komparatystyki (i szerzej: literaturoznawstwa) jako dyscypliny uprawianej w standardowych dla współczesnej kultury warunkach intermedialności. W centrum uwagi pozostają trzy stanowcze kwestie: po pierwsze, fenomen słyszenia/słuchania w świecie XX i XXI wieku (ekspansywność dźwięku, kakofonia medialna, hiperestezja słuchowa, doświadczenie akuzmatyczne związane z najróżniejszymi formami słuchania pośredniego); po drugie, reperkusje doświadczenia audialnego w sytuacji literatury progresywnej (procesy słyszenia i praktyki słuchania wpływające na twórczość literacką i sposób funkcjonowania literatury w społeczeństwie medialnym); po trzecie – w konsekwencji – możliwość użycia w dzisiejszej refleksji literaturoznawczej wiedzy z zakresu nowych badań nad dźwiękiem i tym samym przekraczania ograniczeń konwencjonalnego literaturoznawstwa monomedialnego. Proponowane interpretacje twórczości przedstawicieli pierwszych awangard, zapisów Witolda Hulewicza, nietypowych przekładów Stanisława Barańczaka czy poezji i realizacji głosowych Tadeusza Różewicza ujawniają rozmaite konsekwencje bycia w dźwięku. Szeroko rozpatrywane innowacyjne doświadczenie audialne prowadzi do sformułowania głównej tezy: literaturę jako taką – w realiach społeczeństwa medialnego, w kulturze akuzmatycznej – oferuję traktować w kategoriach nie tylko pisma (zgodnie z utrwaloną tradycją literaturoznawczą), lecz skryptoralności – jako fenomen pisma i zarazem fenomen głosu (dźwięku).

Andrzej Hejmej, prof. Dr hab., zatrudniony w Katedrze Teorii Literatury Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autor książek Muzyczność dzieła literackiego (2001, 2002, 2012; wyd. Ang.: Musicality of a Literary Work, 2018), Muzyka w literaturze. Perspektywy komparatystyki interdyscyplinarnej (2008, 2012; wyd. Ang.: Music in Literature: Perspectives of Interdisciplinary Comparative Literature, 2014), Komparatystyka. Studia literackie – studia kulturowe (2013; wyd. Ang.: Comparative Literature: Literary Studies – Cultural Studies, 2018); redaktor tomu Muzyka w literaturze. Antologia polskich studiów powojennych (2002), współredaktor tomów Intersemiotyczność. Literatura wobec innych sztuk (i odwrotnie) (2004), Dysonanse. Twórczość Stefana Kisielewskiego (1911–1991) (2011), Transpozycje. Muzyka w postępowej literaturze europejskiej (2016), Pasaże Witolda Hulewicza (2017), współredaktor antologii Archiwum dyscypliny. Historie i teorie innowacyjnej komparatystyki od Herdera do szkoły amerykańskiej (2022), a także Literatura światowa i przekład. Historie i teorie postępowej komparatystyki od szkoły amerykańskiej do biohumanistyki (2022).