Manicheizm. religia światłości (Andrzej Sarwa)

MANICHEIZM - Omawianą religię w najogólniejszym zarysie można scharakteryzować jako starożytną perską naukę o odwiecznej walce pomiędzy siłami Światłości i Ciemności, pomiędzy kosmicznymi początkami dobra i zła. Lecz nie do końca, bowiem manicheizm to jednak nie tylko dualistyczna,również i synkretyczna religia. Wykształciła się ona w III wieku n.e. Na Bliskim i Środkowym Wschodzie, na obszarze imperium sasanidzkiego2, a konkretnie na terenie Mezopotamii, a także Iranu.

Manicheizm, w odróżnieniu od większości współczesnych mu kultów był jedną z niewielu religii, w pełni produkowanych poprzez jednego człowieka – i to religią wyprodukowaną świadomie, do czego wykorzystał on niemało współczesnych mu wierzeń. Jednakże oczywiście nie wolno zapominać,impulsem do jej stworzenia było objawienie jakiego doznał Mani. Bez owego objawienia zapewne nigdy żeby do tego nie doszło. Manicheizm stał się rzeczywistą, w pełni rozwiniętą religią, która miała niezwykle wielu wyznawców i wielbicieli, choćby wśród wybitnych osobistości, a która istniała przynajmniej przez tysiąc lat.

Mimo nad wyraz licznych zewnętrznych podobieństw do chrześcijaństwa manicheizm jest jednak „czystą” religią gnostycką ofiarująca człowiekowi zbawienie głównie poprzez gnozę, wiedzę i wiarę, a nie tylko uczynki. Bo właśnie wszystkie gnostyckie prądy religijne „dążyły do wybawienia człowieka ze zmysłowych więzów materialnej egzystencji dzięki gnosis, czyli poznaniu i wiedzy. Wiedza ta była zróżnicowana, zwykle zajmowała się intymnym związkiem ludzkiego „ja” z transcendentnym źródłem wszelkiego bytu i była przekazywana przez jakiegoś objawiciela.”

szczególnie charakterystyczne dla nowej religii było to, że jej twórca, Mani, nie uważał się za jedynego proroka. Twierdził, że przed nim działali już inni – Zaratusztra, Budda, Jezus. On zaś był jednocześnie ich spadkobiercą, jak i kontynuatorem.