Grabież mienia w Kraju Warty 1939-1945. Działalność Urzędu Powierniczego w Poznaniu

Autor korzystając z ogromnej bazy źródłowej zgromadzonej podczas kwerendy w archiwach państwowych w Polsce i w Niemczech ukazuje zjawisko grabieży mienia, „które było powszechnym doświadczeniem wojennej rzeczywistości lat 1939-1945 w Polsce.

Grabież trwała bezustannie przez cały okres okupacji i była zaplanowanym elementem niszczenia egzystencji ludzi. Już od początku okupacji nakładano na obywateli polskich różne ograniczenia majątkowe, a także zajmowano ich mienie na drodze rekwizycji i konfiskat.

Grabież mienia w Kraju Warty, podobnie jak na całym obszarze Polski zajętym poprzez III Rzeszę, miała charakter masowy i przybrała dwie zasadnicze formy – rabunku pozainstytucjonalnego, w którym aktywni byli poprzez cały okres okupacji niemieccy funkcjonariusze i niemieccy cywile oraz grabieży oficjalnej, ujętej w struktury organizacyjne.

Bardziej dotkliwa okazała się ta druga forma wywłaszczeń dokonywana poprzez specjalnie w tym celu ustanowione instytucje niemieckiej administracji państwowej, które organizowały i przeprowadzały konfiskaty majątku Polaków.

[…] spomiędzy nich najważniejszą instytucją był Główny Urząd Powierniczy Wschód (Haupttreuhandstelle Ost, HTO), który objął swoim działaniem polskie ziemie inkorporowane do Niemiec oraz częściowo Rzeszę Niemiecką.

HTO posiadał sieć ekspozytur – Urzędów Powierniczych, które działały w poszczególnych jednostkach ziem wcielonych. Dla Kraju Warty ustanowiono Urząd Powierniczy w Poznaniu (Treuhandstelle Posen) wraz z filią w Łodzi.

[…] Grabieżcza polityka administracji powierniczej spowodowała zupełne uszkodzenie podstaw gospodarki prywatnej i przedwojennej struktury własnościowej. Bezwzględna gospodarcza eksploatacja objęła wszystkie dziedziny życia społeczno-gospodarczego i zrujnowała w wysokim stopniu polski dorobek narodowy oraz prywatny większości polskich rodzin.

Do szkód materialnych należy dodać szkody moralne. Polacy wykluczeni z uczestnictwa w życiu politycznym, kulturalnym i gospodarczym byli użytkowani w niemieckich przedsiębiorstwach jako tania siła robocza." Powyższy opis pochodzi od wydawcy.