Osoby pozbawione wolności pozostają dalej ludźmi i posiadają niezbywalne prawa przynależne każdemu człowiekowi, jednak ich sposób postrzegania rzeczywistości na skutek umieszczenia w więzieniu się zmienia, a pobyt w izolacji pozostawia trwały ślad w ich psychice.
Psychologia penitencjarna próbuje opisać życie umysłowe osób poddanych izolacji więziennej, sposób ich myślenia i odczuwania, wyjaśnić psychospołeczne przyczyny zachowań oraz motywy, jakimi kierują się, podejmując takie, a nie inne działania.
Niniejsza książka próbuje w sposób plastikowy zebrać podstawowe informacje dotyczące procesów psychicznych, jakie zachodzą u osób pozbawionych wolności, wpływu tych procesów na funkcjonowanie więźniów i bariery, jakie stwarzają, i możliwości użycia ich w procesie resocjalizacji penitencjarnej.
Ponieważ środowisko więzienne oddziałuje także na pracujący tam personel, w podręczniku starano się w sposób uporządkowany opisać także psychikę funkcjonariuszy Służby Więziennej oraz wskazać, jak służba wpływa na ich psychospołeczne funkcjonowanie.
Książka w sposób metodyczny wprowadza Czytelnika w niełatwą dziedzinę psychologii człowieka-przestępcy uwięzionego w opresyjnej instytucji totalnej. Autor dostępnie, wykorzystując przykłady z praktyki i przegląd badań, opisuje psychologię penitencjarną jako dziedzinę nauki wykorzystywanej.
Następuje w niej połączenie teorii psychologicznej z metodyką pracy z osobami pozbawionymi wolności. Głównym adresatem podręcznika są studenci resocjalizacji, psychologii, bezpieczeństwa, a także funkcjonariusze Służby Więziennej.
Spis treści: Wstęp 1. Psychologia penitencjarna jako nauka funkcjonalna 1.1. Psychologia penitencjarna jako nauka o człowieku w sytuacji uwięzienia 1.1.1. Psychologia resocjalizacyjna 1.1.2. Psychologia penitencjarna 1.1.3.
Związek psychologii penitencjarnej z innymi dziedzinami nauki 1.1.4. Nauki sądowe a psychologia penitencjarna 1.2. Użycie dorobku psychologii penitencjarnej w oddziaływaniach na skazanych 1.2.1.
Psychologiczne bariery resocjalizacji penitencjarnej 1.2.2. Oddziaływania penitencjarne a resocjalizacja 1.2.3. Cykl resocjalizacji penitencjarnej 1.2.4. Psychologiczne aspekty używania środków oddziaływań penitencjarnych 1.3.
Rola psychologa więziennego w oddziaływaniach penitencjarnych Podsumowanie rozdziału 1 2. Środowisko więzienne i jego wpływ na funkcjonowanie więźniów 2.1. Charakterystyka instytucji więzienia 2.1.1. Humanitaryzm współczesnego systemu penitencjarnego 2.1.2.
Dolegliwości izolacji więziennej 2.2. Mechanizmy dostosowania się do warunków izolacji więziennej 2.2.1. Techniki adaptacyjne więźniów 2.2.2. Prizonizacja jako przejaw błędnej adaptacji więziennej 2.3.
Wpływ pozbawienia wolności na funkcjonowanie więźniów 2.3.1. Specyfika psychologicznego funkcjonowania więźniów 2.3.2. Zaburzenia zachowania więźniów 2.3.3. Więzienna podkultura przestępcza i jej wpływ na życie więzienne 2.3.4.
Agresja i przemoc w więzieniu Podsumowanie rozdziału 2 3. Więzienie jako miejsce pracy personelu więziennego 3.1. Psychospołeczna charakterystyka personelu więziennego 3.1.1. Społeczny odbiór więziennictwa 3.1.2.
Struktura organizacyjna personelu więziennego 3.1.3. Wpływ pracy w więzieniu na zachowania organizacyjne personelu 3.2. Relacje personelu więziennego z osadzonymi 3.2.1. Interakcja konfliktu w społeczności więziennej 3.2.2.
Funkcjonowanie kobiet w roli funkcjonariusza Służby Więziennej 3.3. Wpływ służby na funkcjonowanie personelu więziennego 3.3.1. Osobowość funkcjonariuszy Służby Więziennej 3.3.2. Wnioski z eksperymentu więziennego Philipa Zimbardo 3.3.3.
Stresogenny charakter służby a funkcjonowanie społeczne personelu więziennego 3.3.4.