Maski przywództwa. Studium antropologiczno-kulturowe Włodzimierz Świątek

Książka opisuje i analizuje fenomen maski, która jest atrybutem przynależnym przywódcom żyjącym na przestrzeni zróżnicowanych kultur i epok historycznych, a także w czasach nam współczesnych. Głównym celem tych analiz jest poznanie, opisanie i zrozumienie tego, co jest ukryte za maskami użytkowanymi przez przywódców politycznych, społecznych, religijnych czy tych kierujących organizacjami biznesowymi.

W jakim celu liderzy używają masek? Na czym polegają mechanizmy manipulacji realizowane przez liderów przy użyciu maski? Jakie są możliwe konsekwencje utożsamienia się lidera ze swoją maską? Czy możliwa jest kultura przywództwa pozbawionego masek? Czy przywódcy są w stanie utrzymać swoją władzę bez pomocy masek? Autor potwierdza znaną powszechnie tezę, iż przywództwo to rzeczywiście teatr, na scenie którego głównymi aktorami są liderzy noszący różnorodne maski.

Aby lepiej poznać i zrozumieć fenomen maski, autor odwołuje się do wielu zróżnicowanych dziedzin wiedzy i dyscyplin naukowych, takich jak m.in. Antropologia kulturowa i etnografia, socjologia, antropologia filmu, psychologia społeczna, psychologia polityczna, historia i politologia oraz zarządzanie i przywództwo.

Dzięki przyjęciu interdyscyplinarnej perspektywy, można – jak twierdzi autor – pełniej poznać i zrozumieć funkcjonowanie maski w kulturze i życiu człowieka. W odniesieniu do masek przywódców dyktatorów, takich jak Adolf Hitler, Benito Mussolini czy Józef Stalin, autor czyni wyraźne zastrzeżenie natury etycznej.

Otóż zamieszczone w książce opisy, komentarze, wyjaśnienia i analizy dotyczące postaw i zachowań tych dyktatorów nie posiadają w żadnym razie na celu usprawiedliwienia albo wybaczenia niewyobrażalnego zła, którego byli sprawcami.

Autor wyraża nadzieję, że książka zachęci czytelników do pogłębionej refleksji i przyczyni się do kontynuowania debaty nad stanem współczesnego przywództwa. Warto wierzyć w to, że wspólnym wysiłkiem uda się demaskować krok po kroku zło, które ukrywa się za maskami różnorodnych przywódców.

W swoich analizach autor zwraca uwagę na ważny aspekt mówiący o tym, iż maski wykorzystywane poprzez liderów mogą być poważnym zagrożeniem dla procesów demokratycznych. Na potwierdzenie tej tezy przytacza liczne dowody na to, że teatralizacja zachowań liderów, jakże niejednokrotnie groteskowa, prowadzi ostatecznie do fatalnych konsekwencji: niszczy procesy demokratyczne w danej grupie, organizacji czy społeczności, generuje konflikty i kryzysy zagrażające wolności i niezależności jednostki ludzkiej, zniechęca ludzi do angażowania się w zadania, a w skrajnych przypadkach prowadzi do całkowitej destrukcji samego lidera i kierowanej przez niego organizacji.

(…) Opisując i analizując fenomen maski, autor postanowił także odnieść się do masek populistycznych i autokratycznych przywódców, które mogliśmy oglądać w czasie dramatycznego kryzysu pandemii COVID-19 na całym świecie w pierwszych dwóch kwartałach 2020 roku.

Okazało się szybko, iż ta skrajna i skomplikowana do przewidzenia sytuacja wydobyła z przywódców równocześnie to, co najkorzystniejsze, jak i to, co najgorsze. Analiza zachowań niektórych przywódców w czasie pandemii powinna być ostrzeżeniem dla nas wszelkich.

Spełniły się niestety najgorsze i najczarniejsze scenariusze, które pokazały skrajną niekompetencję i brak odpowiedzialności niektórych przywódców za życie i zdrowie obywateli wielu państw. Jeszcze długo będziemy pamiętać tę tragiczną i bolesną lekcję historii, jakiej byliśmy świadkami w czasie światowej pandemii.

Gdy w sytuacji kryzysu opadły maski tych przywódców, którzy przez długi czas kreowali się na demokratów i obrońców wolności, zobaczyliśmy ich prawdziwe oblicze. Zza ich masek wyłoniły się twarze populistycznych autokratów, których jedynym celem było zachowanie władzy i związanych z nią przywilejów.

- z recenzji prof. Dr. Richarda Little’a, Institute for Leadership and Sustainability, University of Cumbria Dr Włodzimierz Świątek – psycholog biznesu, trener szkoleń, facylitator i coach, wykładowca i ekspert na kierunku Zarządzanie i Przywództwo na Uniwersytecie SWPS, a także wykładowca w programach MBA w Szkole Biznesu Politechniki Warszawskiej.

Współtwórca projektu rozwojowo-badawczego Leadership LAB, w ramach którego prowadzi badania nad przywództwem przy użyciu modelu Acts of Leadership. Od ponad 25 lat wspiera menedżerów i liderów w rozwijaniu i doskonaleniu…