Jest Wigilia. Siedmioletnia Klara i jej braciszek Fred czekają na świąteczne prezenty. Jak zawsze najwspanialszy dostaną od sędziego Droselmajera, zegarmistrza i wynalazcy, ich chrzestnego ojca; w tym roku jest to cudowny zamek z poruszającymi się figurkami.
Jednak dzieci wolą inne zabawki od mechanicznych cudów skonstruowanych poprzez sędziego, którymi nie można się tak po prostu bawić: Klara dostaje świeże lalki i śliczną sukienkę, Fred pułk ołowianych huzarów, a także konia na biegunach.
Pod choinką jest jeszcze jeden podarunek – dziadek do orzechów, w postaci niewielkiego człowieczka o szerokiej głowie i cienkich, niedługich nóżkach; włożenie do jego ust orzecha i pociągnięcie za drewniany płaszczyk powoduje rozłupanie skorupki.
Figurka, mimo iż brzydka, wyjątkowo przypada do serca Klarze, jej więc zostaje oddana pod opiekę… Książka, utrzymana w fantastycznej konwencji, opowiada o przygodach niepokaźnej Klary w świecie, w którym zabawki ożywają, a księciem ich królestwa zostaje tytułowy Dziadek do Orzechów.
Powyższy opis pochodzi od wydawcy.