Dwa bieguny - eliza orzeszkowa (Orzeszkowa Eliza)

wyśmienita, aktualna w swojej wymowie powieść. Narratorem jest pochodzący z warszawskich elit dekadent, który poznaje,,dziką" (taki zresztą powieść pierwotnie miała tytuł), młodą kobietę, Sewerynę. Przyjechała do Warszawy po dobre rady - przekonana, iż zamieszkujący stolicę pisarze i dziennikarze staną się dla niej drogowskazem.

Chce wiedzieć, jak prowadzić, realizując cele dobra publicznego, posiadajątek, który otrzymała po śmierci brata (zginął - w domyśle - w powstaniu styczniowym). Okazuje się jednak, że elity intelektualne czas spędzają najczęściej na zabawach salonowych.

Nie w głowie im praca od podstaw, a tym bardziej ograniczanie własnego życia. Narrator coraz bardziej fascynuje się Seweryną, ale są przecież tak odlegli, jak dwa bieguny. Przyciągają się i odpychają równocześnie.

Powieść ta jest w prozie Orzeszkowej unikatowa. Autorka chlaszcze wielkomiejską inteligencję ironią subtelną, lecz celną. Ówczesne emancypantki (wcale nieodległe w myśleniu od dzisiejszych feministek) to w jej opisie najwartościowsza część narodu.

Tylko one potrafią zmienić otaczający je świat i uważają to za swoją misję i powinność. Eliza Orzeszkowa jest jedną z najważniejszych pisarek polskich epoki pozytywizmu. Jej utwory cechuje ogromne wyczucie problemów społecznych - w mowie pogrzebowej Józef Kotarbiński nazwał ją "czującym sercem epoki".

Powyższy opis pochodzi od wydawcy.