Cerkwie w bieszczadach (Oficyna Wydawnicza Rewasz)

"I był Beskid, i były słowa zanurzone po pępki w cerkwi baniach rozłożyście złotych, smagających się wiatrem do krwi"

W tej książce nie ma poezji. Jest natomiast rzetelna i aktualna informacja o paru setkach świątyń obrządku greckiego, które istniały w bieszczadzkich dolinach. Były wśród nich cerkwie słynne i nieraz odwiedzane, jak też zupełnie nieznane i zapomniane. Po polskiej stronie kordonu większość cerkwi uległa zagładzie, po ukraińskiej stronie z reguły przetrwały bez pokaźniejszego szwanku. Książka opisuje świątynie istniejące i nieistniejące. Autor także nie przejmuje się zbytnio linią graniczną - Bieszczady stanowią dla niego jednakową całość, zaś nieprzenikliwa do niedawna granica, jest tylko pozostałością po Stalinie.

Cerkwie od wieków stanowią nieodłączny składnik krajobrazu południowo-wschodniej Polski.
Ich specyficzna architektura, wytworzona na styku Wschodu i Zachodu, należy do najciekawszych zjawisk w europejskiej kulturze. Każda wieś miała swoją cerkiew, jeśli nie parafialną, to przynajmniej filialną. W ciągu wieków powstały ich setki. Były najczęściej drewniane; podciągali je miejscowi cieśle. Każda z nich stanowiła specyficzne dzieło wiejskiego budownictwa. Po wysiedleniach ludności ukraińskiej, przeprowadzono w latach 1947-1956 planową akcję rozbiórki zabudowy opuszczonych wsi. Na terenie ówczesnego województwa rzeszowskiego rozebrano w tamtych latach ok. 300 cerkwi. Większość ikon i sprzętów liturgicznych przepadła; padła łupem złodziei albo została zniszczona.

Zamiarem Stanisława Krycińskiego jest opisanie cerkwi z terenu całej dawnej greckokatolickiej diecezji przemyskiej w rozbiciu na poszczególne dekanaty. Tych, które można zobaczyć i tych, których już nie ma. Cerkwie z terenu Bieszczadów mają być pierwszym tomikiem kolekcji. Niniejszy tomik mieści opis świątyń greckich, które znajdowały się na terenie dekanatów: baligrodzkiego, ciśniańskiego, leskiego, lutowiskiego, łupkowskiego, turczańskiego, ustrzyckiego i żukotyńskiego. Ponieważ zaś granice dekanatów nie pokrywają się z aktualną granicą państwową, zasięg książki wykracza poza nią i obejmuje cerkwie położone na wschodnim brzegu Sanu i u źródeł Dniestru.

Tytuł Cerkwie w Bieszczadach wyd. 2021 Autor Stanisław Kryciński Wydawnictwo Oficyna Wydawnicza Rewasz EAN 9788381220460 ISBN 9788381220460 Kategoria Przewodniki turystyczne\Polska liczba stron 304 Rok wydania 2021 Oprawa Miękka Wydanie 4