Teksty skatalogowane w tej publikacji poświęcone są właśnie wolności, a solidnie kwestii istnienia i odzwierciedlenia w narracji korelacji między warunkami zewnętrznymi (swobodą działania albo jej ograniczeniami) a systemem wartości historyka, w informacji warunkach prowadzącego działalność naukową i publikującego jej wyniki. W jakim stopniu wolność lub zniewolenie determinują wierność własnym poglądom$567 Jak badacze przeszłości odnosili się do narzucanych im ograniczeń dotyczących rzetelnego prowadzenia badań i publikowania ich wyników$568 Na ile sami takie ograniczenia narzucali sobie lub innym$569 W jaki sposób deklarowane wartości przekładały się na zróżnicowane postawy polityczne, od lojalistycznych po nonkonformistyczne$570 Jak w konstruowanych narracjach odzwierciedlał się patriotyzm badaczy przeszłości, w kontekście niełatwych dziejów regionu zasługujący na szczególną uwagę$571 Jak odnoszono się do prób instrumentalizacji historii$572 Te zagadnienia, immanentnie związane z rozwojem historiografii narodów i państw Europy Środkowej, zyskują w prezentowanym zbiorze dodatkowy atut w postaci zestawienia wypowiedzi autorów polskich i ukraińskich. Bardzo silnie powiązane, obfitujące w tematy skomplikowane i wymagające pogłębionej, rzetelnej refleksji dzieje obu narodów stanowią bez wątpienia nieprzeciętny grunt dla rozważań nad funkcjonowaniem badaczy przeszłości pomiędzy wolnością a zniewoleniem.