Jesienią 1945 r. W szeregach Okręgu Białostockiego Narodowego Zjednoczenia Wojskowego zaprzysiężonych pozostawało około 10 tysięcy ludzi. Były to silne organizacyjnie i ideowo struktury podziemia niepodległościowego, korzystające z szerokiego wsparcia ludności cywilnej.
Ostatni żołnierze i dowódcy NZW na Białostocczyźnie ginęli w walce lub w więziennych kazamatach w latach 1952-1954. Niektórzy pozostawali w ukryciu poprzez kilka lat, decydując się na ujawnienie dopiero w latach 1955-1956.,,Czarna legenda" niepodległościowego podziemia do dnia dzisiejszego funkcjonuje w postaci stereotypów wyprodukowanych przez PRL-owską propagandę.
Poniższy obfity album - 652 strony, wydany na papierze kredowym - przypomina na nowo losy zapomnianych wyklętych. Publikacja, zawierająca kilkaset fotografii i dokumentów, a także demonstrująca kilkaset postaci, jest wynikiem badań archiwalnych Autora, któremu udało się dodatkowo dotrzeć do ostatnich żyjących żołnierzy białostockiego NZW, a przede wszystkim rodzin poległych i zmarłych bohaterów.
Autor demonstruje nam strukturę Okręgu Białostockiego NZW - Komendę Okręgu, a także kolejne Komendy Powiatu, poznajemy dowódców, żołnierzy, łączników, wywiadowców oraz inne osoby funkcyjne, żeby wreszcie przejść do działu dotyczącego 3.
Wileńskiej Brygady NZW dowodzonej poprzez kpt. Romualda Rajsa ps.,,Bury".