W kleszczach czerwonych. Wyzwolenie Rzeszowszczyzny 1944

W 1944 roku w Żabnie k. Radomyśla usadowił się ze swym sztabem gen. Gordow. Tam dodatkowo miało swą siedzibę NKWD. Był również przyfrontowy areszt, urządzony podobnie jak w wielu innych miejscowościach, w ziemiankach.

Tam też wydawał wyroki sąd wojenny I Frontu Ukraińskiego. W ziemnym areszcie przebywali Rosjanie, własowcy oraz członkowie Armii Krajowej, których przywożono z rejonu Miechocina, Tarnobrzega, Sandomierza, Koprzywnicy.

Przesłuchiwanie i wydawanie wyroków odbywało się na ogół nocą. Skazanych rozstrzeliwano w pobliżu brzegu Sanu. [...] Niezmiernie wychudzeni ludzie, ustawieni zostali twarzą do nas. Na sobie mieli strzępy koszul bez rękawów.

Zresztą czy to były koszule? Łachmany miały odcień ziemi. Kalesonów nie mieli. Stąd również widać było ich nogi, raczej piszczele, pozbawione mięśni, obciągnięte skórą. Podobnie wyglądały ich ręce. W pewnej chwili padły strzały.

Za każdym skazańcem stał żołnierz, który strzelał w tył głowy 'swemu'. [...] W końcu listopada 1944 roku areszt zlikwidowano, ekipa NKWD opuściła Żabno, a wysiedleni gospodarze mogli z powrotem zająć swoje domostwa.

W Żabnie, w dzień wszelkich świętych, czyjaś dłoń zapala corocznie znicze w miejscu egzekucji. Za spokój dusz tych, którzy leżą tu nieznani. Podobnych aresztów było więcej i więcej było miejsc, gdzie rozstrzeliwano ludzi.

Do dziś tylko niektóre tkwią jeszcze w ludzkiej pamięci. Fragmenty książki Powyższy opis pochodzi od wydawcy.