Terapia zajęciowa osób z niepełnosprawnością intelektualną (Wydawnictwo Lekarskie PZWL)

Tytuł Terapia zajęciowa osób z niepełnosprawnością intelektualną Język polski Wydawnictwo PZWL ISBN 978-83-200-5641-9 Rok wydania 2018 ilość stron 336 Format epub, mobi Spis treści CZĘŚĆ I. TEORETYCZNE ASPEKTY NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI I TERAPII ZAJĘCIOWEJ 17 1. Niepełnosprawność intelektualna – definicje, przyczyny, klasyfikacje – Paweł Żychowicz, Edyta Janus 19 1.1. Wprowadzenie 19 1.2. Ustalenia terminologiczne 20 1.3. Wybrane definicje 22 1.4. Przyczyny niepełnosprawności intelektualnej 25 1.5. Wybrane sposoby klasyfikowania 26 1.6. Podsumowanie 30 Polecenia i pytania sprawdzające 31 Piśmiennictwo 32 2. Charakterystyka wybranych zaburzeń rozwojowych związanych z niepełnosprawnością intelektualną – Aneta Bac 35 2.1. Wprowadzenie 35 2.2. Zespół Downa (Down syndrome – DS) 36 2.3. Spektrum autyzmu (autism spectrum disorder – ASD) 37 2.4. Mózgowe porażenie dziecięce (MPD; cerebral palsy – CP) 39 2.5. Mukopolisacharydoza (mucopolysaccharidosis – MPS) 41 2.6. Embriopatia poróżyczkowa (congenital rubell syndrome – CRS) 42 2.7. Alkoholowy zespół płodowy ( fetal alcohol syndrome – FAS) 43 2.8. Podsumowanie 45 Polecenia i pytania sprawdzające 45 Piśmiennictwo 46 3. Charakterystyka wybranych zaburzeń psychicznych współwystępujących z niepełnosprawnością intelektualną – Edyta Janus 47 3.1. Wprowadzenie 47 3.2. Charakterystyka zaburzeń psychicznych 47 3.3. Problemy diagnozy i występowanie zaburzeń psychicznych u osób z niepełnosprawnością intelektualną 48 3.4. Wybrane zaburzenia psychiczne 49 3.4.1. Depresja 50 3.4.2. Zaburzenia lękowe 53 3.4.3. Schizofrenia 55 3.4.4. Zaburzenia osobowości 58 3.5. Podsumowanie 60 Polecenia i pytania sprawdzające 60 Piśmiennictwo 61 4. Rozumienie terapii zajęciowej i umiejętności terapeuty zajęciowego pracującego z osobami z niepełnosprawnością intelektualną – Edyta Janus 63 4.1. Wprowadzenie 63 4.2. Rozumienie terapii zajęciowej 63 4.3. Podejście Skoncentrowane Na Osobie 66 4.4. Przegląd umiejętności terapeuty zajęciowego 67 4.4.1. Umiejętności podstawowe 69 4.4.2. Umiejętności ogólne 70 4.4.3. Umiejętności specjalistyczne 71 4.4.4. Kluczowe zadania 72 4.5. Podsumowanie 73 Polecenia i pytania sprawdzające 73 Piśmiennictwo 74 5. Wybrane narzędzia oceny w terapii zajęciowej osób z niepełnosprawnością intelektualną – Aneta Bac 75 5.1. Wprowadzenie 75 5.2. Wybrane podstawowe narzędzia oceny terapeutycznej 76 5.2.1. Obserwacja 76 5.2.2. Wywiad 77 5.2.3. Skala wzrokowo-analogowa (Visual Analogue Scale – VAS) 79 5.3. Wybrane narzędzia oceny poziomu wydolności ergonomicznej 80 5.3.1. ABILHAND Questionnaire 80 5.3.2. ABILHAND-Kids Questionnaire 80 5.3.3. Assisting Hand Assessment (AHA) 81 5.3.4. Assessment of Motor And Process Skills (AMPS) 81 5.3.5. School Version of the Assessment of Motor and Process Skills (School AMPS) 83 5.3.6. Manual Ability Measure (MAM-36) 83 5.3.7. Gross Motor Function Classification System Expanded and Revised (GMFCS – E & R) 84 5.3.8. Pediatric Evaluation of Disability Inventory-Computer Adaptive Test – Autism Spectrum Disorders (PEDI-CAT ASD) 85 5.3.9. Kwestionariusz Diagnozy funkcjonalnej (KDF) 86 5.3.10. School Function Assessment (SFA) 86 5.3.11. Skala Katza 88 5.3.12. Waisman Acitivities of Daily Living Scale (W-ADL) 89 5.4. Wybrane narzędzia oceny zdolności poznawczych i kognitywnych, a także zachowania 89 5.4.1. Krótka Skala Oceny Stanu Psychicznego (Mini-Mental State Examination – MMSE) 89 5.4.2. Montrealska Skala Oceny Funkcji Poznawczych (Montreal Cognitive Assessment – MoCA) 90 5.4.3. Saint Louis University Mental Status Examination (SLUMS) 91 5.4.4. Kettle Test (test czajnika) 92 5.4.5. Behavior Assessment System For Children – Second Edition (BASC-2) 93 5.5. Wybrane narzędzia oceny zdolności społecznych 93 5.5.1. Evaluation of Social Interaction (ESI) 93 5.5.2. Skala dostosowania Społecznego Conkeya i Walsha 93 5.5.3. Inwentarz prac PPAC H.C. Gunzburga 94 5.5.4. Vineland Adaptive Behavior Scale – Second Edition (VABS, Vineland-II) 95 5.6. Wybrane narzędzia oceny dysfunkcji fizycznych 96 5.6.1. Oglądanie 96 5.6.2. Badanie dotykiem 96 5.6.3. Pomiary liniowe 96 5.6.4. Pomiary kątowe zakresów ruchu i zapisu według systemu SFTR 97 5.6.5. Testy funkcjonalne 98 5.6.6. Badanie siły mięśniowej 98 5.7. Podsumowanie 99 Polecenia i pytania sprawdzające 100 Piśmiennictwo 100 CZĘŚĆ II. OBSZARY FUNKCJONOWANIA OSÓB Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ I MOŻLIWOŚCI, JAKIE DAJE TERAPIA ZAJĘCIOWA 103 6. Podstawowe i złożone czynności życia codziennego – Aneta Bac 105 6.1. Wprowadzenie 105 6.2. Charakterystyka czynności życia codziennego w aspekcie niepełnosprawności intelektualnej 106 6.3. Analiza aktywności i trening czynności życia codziennego 112 6.3.1. Analiza aktywności 112 6.3.2. Trening czynności życia codziennego – przykłady 114 6.4. Uniemożliwianie urazom i upadkom w trakcie realizowania czynności życia codziennego 117 6.4.1. Sprzęt pomocniczy 118 6.4.2. Adaptacje środowiskowe 119 6.5. Podstawowe czynności życia codziennego 120 6.5.1. Kąpiel i branie prysznica 120 6.5.2. Ubieranie się 121 6.5.3. Jedzenie 121 6.5.4. Komunikacja ergonomiczna 122 6.5.5. Mobilność poręczna 122 6.5.6. Zabiegi kosmetyczne i higiena jamy ustnej 123 6.5.7. Korzystanie z toalety 123 6.6. Złożone czynności życia codziennego 124 6.6.1. Dbanie o ubrania 124 6.6.2. Poruszanie się poza domem 124 6.6.3. Prowadzenie samochodu 124 6.6.4. Pisanie ręczne 125 6.6.5. Lekkie prace domowe 125 6.6.6. Zarządzanie finansami 126 6.6.7. Przygotowywanie jedzenia 126 6.6.8. Zarządzanie lekami i dbanie o zdrowie 127 6.6.9. Odpoczynek i sen 127 6.6.10. Robienie zakupów 127 6.7. Interwencja terapeutyczna w czynnościach życia codziennego 128 6.7.1. Niepełnosprawność intelektualna w stopniu lekkim 128 6.7.2. Niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym i obfitym 129 6.7.3. Niepełnosprawność intelektualna w stopniu głębokim 130 6.8. Studium przypadku 131 6.9. Podsumowanie 132 Polecenia i pytania sprawdzające 132 Piśmiennictwo 133 7. Terapia zajęciowa osób z niepełnosprawnością intelektualną w środowisku szkolnym – Agnieszka Żychowicz 135 7.1. Wprowadzenie 135 7.2. System edukacji specjalnej w Polsce 136 7.2.1. Uczeń z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim 139 7.2.2. Uczeń z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym i obszernym 141 7.2.3. Uczestnik zajęć rewalidacyjno-wychowawczych 144 7.3. Terapia zajęciowa w szkole 146 7.3.1. Środowisko szkolne 148 7.3.2. Przebieg interwencji w praktyce szkolnej 152 7.3.3. Sposoby uczenia umiejętności szkolnych w terapii zajęciowej 160 7.4. Komunikacja w środowisku szkolnym 166 7.4.1. Komunikacja wspomagająca i alternatywna 167 7.4.2. Rola terapeuty zajęciowego w procesie komunikacji 171 7.5. Podsumowanie 173 Polecenia i pytania sprawdzające 173 Piśmiennictwo 174 8. Praca jako widoczny obszar terapii zajęciowej osób z niepełnosprawnością intelektualną – Edyta Janus 179 8.1. Wprowadzenie 179 8.2. Zatrudnienie osób z niepełnosprawnością intelektualną w Polsce – informacje statystyczne i wybrane podmioty 180 8.2.1. Definicje niepełnosprawności 180 8.2.2. Ilość osób z niepełnosprawnością 180 8.2.3. Ilość osób z niepełnosprawnością aktywnych zawodowo 181 8.2.4. Podmioty zatrudniające osoby z niepełnosprawnością 182 8.2.5. Problemy osób z niepełnosprawnością na otwartym rynku pracy 185 8.2.6. Podmioty zatrudniające osoby z niepełnosprawnością a terapeuci zajęciowi 186 8.3. Terapia zajęciowa w rehabilitacji zawodowej 189 8.3.1. Praca i rehabilitacja zawodowa dla osób z niepełnosprawnością 189 8.3.2. Czynniki wpływające na efekty działań terapeuty zajęciowego 190 8.3.3. Cykl rehabilitacji zawodowej osób z niepełnosprawnością 191 8.4. Rehabilitacja zawodowa – zadania terapeuty zajęciowego 195 8.4.1. Praca indywidualna z osobą z niepełnosprawnością intelektualną 195 8.4.2. Praca z rodziną 197 8.4.3. Współdziałanie ze społecznością lokalną 198 8.5. Podsumowanie 200 Polecenia i pytania sprawdzające 200 Piśmiennictwo 201 9. Czas wolny i zabawa osób z niepełnosprawnością intelektualną – Paweł Żychowicz 203 9.1. Wprowadzenie 203 9.2. Czas wolny 204 9.3. Czas wolny osób z niepełnosprawnością intelektualną 205 9.4. Rola terapeuty zajęciowego i sposoby włączania osób z niepełnosprawnością intelektualną w różnorodne formy spędzania czasu wolnego 211 9.5. Zabawa 214 9.6. Podsumowanie 217 Polecenia i pytania sprawdzające 217 Piśmiennictwo 217 10. Uczestnictwo społeczne – Agnieszka Smrokowska-Reichmann 221 10.1. Wprowadzenie 221 10.2. Podstawy teoretyczne uczestnictwa społecznego osób z niepełnosprawnością intelektualną 222 10.2.1. Normalizacja 223 10.2.2. Inkluzja i integracja 226 10.2.3. Empowerment 228 10.3. Przykłady modeli i projektów w zakresie uczestnictwa społecznego osób z niepełnosprawnością intelektualną 230 10.3.1. SIVUS 230 10.3.2. People First 233 10.3.3. Praca autobiograficzna 236 10.3.4. Język przystępny 243 10.4. Podsumowanie 245 Polecenia i pytania sprawdzające 246 Piśmiennictwo 246 CZĘŚĆ III. WYBRANE PROBLEMY ZAJĘCIOWE OSÓB Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ 249 11. Terapia zajęciowa osób z zespołem Downa w okresie wczesnego dzieciństwa – Paweł Żychowicz, Agnieszka Żychowicz 251 11.1. Wprowadzenie 251 11.2. Wspomaganie rozwoju fizycznego i nabywania umiejętności poprzez dzieci z zespołem Downa 252 11.2.1. Kamienie milowe w rozwoju dużej i niewiele znaczącej motoryki dziecka z zespołem Downa 252 11.2.2. Wsparcie rodziny dziecka z zespołem Downa w procesie terapii zajęciowej 258 11.2.3. Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka z zespołem Downa 261 11.3. Podsumowanie 264 Polecenia i pytania sprawdzające 265 Piśmiennictwo 265 12. Seksualność osób z niepełnosprawnością intelektualną z perspektywy terapii zajęciowej – Agnieszka Smrokowska-Reichmann, Edyta Janus 269 12.1. Wprowadzenie 269 12.2. Rozwój psychoseksualny osób z niepełnosprawnością intelektualną 269 12.3. Zakresy seksualności osób z niepełnosprawnością intelektualną a rola terapii zajęciowej 272 12.4. Przykład interaktywnych zajęć w ramach wychowania psychoseksualnego 275 12.5. Poczucie prywatności osób z niepełnosprawnością intelektualną 281 12.6. Ochrona przed wykorzystaniem seksualnym 284 12.7. Podsumowanie 286 Polecenia i pytania sprawdzające 286 Piśmiennictwo 287 13. Wybrane zagadnienia terapii zajęciowej osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim – Agnieszka Żychowicz, Paweł Żychowicz 289 13.1. Wprowadzenie 289 13.2. Niepełnosprawność intelektualna w stopniu głębokim ze sprzężeniami 290 13.2.1. Funkcje poznawcze 291 13.2.2. Funkcjonowanie społeczne i porozumiewanie się 292 13.3. Rozszerzanie zakresu uczestnictwa poprzez terapię zajęciową 295 13.3.1. Diagnoza praktyczna 295 13.3.2. Planowanie terapii zajęciowej 298 13.3.3. Przebieg terapii zajęciowej 299 13.3.4. Wspieranie rodziny 303 13.3.5. Czas wolny 304 13.4. Podsumowanie 305 Polecenia i pytania sprawdzające 305 Piśmiennictwo 306 14. Środowiska polisensoryczne dla osób z niepełnosprawnością intelektualną na przykładzie metody Snoezelen (MSE) – Agnieszka Smrokowska-Reichmann 309 14.1. Wprowadzenie 309 14.2. Geneza i istota metody Snoezelen 310 14.3. Osiem zasad prowadzenia sesji Snoezelen 313 14.4. Wyposażenie pomieszczenia Snoezelen (Sali Doświadczania Świata) 318 14.5. Problemy w używaniu metody Snoezelen 322 14.6. Metoda Snoezelen współcześnie 324 14.7. Miejsce metody Snoezelen w terapii zajęciowej 326 14.8. Podsumowanie 327 Polecenia i pytania sprawdzające 328 Piśmiennictwo 328 Skorowidz 331