Maria Konopnicka generujeła Nowele i opowiadania od od 1882 roku, czyli w czasie, gdy na rynku wydawniczym swą pozycję ugruntowała już wielka trójka prozaików: Orzeszkowa, Sienkiewicz i Prus. W swojej twórczości nowelistycznej koncentrowała swą uwagę na ogół na tematyce współczesnej. Uprawiała szkice reportażowe, narracje wspomnieniowe, portretowe studia psychologiczne, opowiadania o rozwiniętej fabule i rozbudowanych opisach środowisk. O niezwykłej popularności nowelistyki pisarki świadczą liczne tłumaczenia – na przeszło 20 języków.
W zbiorze znalazły się następujące utwory: „Wojciech Zapała”, „Martwa natura”, „Urbanowa”, „Ksawery”, „W starym młynie”, „W winiarskim forcie”, „Józik Srokacz”, „Krysta”, „Panna Florentyna”, „Maryśka”, „Lalki moich dzieci”, „Banasiowa”, „Anusia”, „Z cmentarzy”, „Dziady”, „Dym”, „Mendel Gdański”, „Jakton”, „Nasza szkapa”, „Ze szkoły”, „Z włamaniem”, „Obrazki więzienne”, „Miłosierdzie gminy. Kartka z Höttingen”, „Za kratą”, „Stacho Szafarczyk”, „Marianna w Brazylii”, „Morze” oraz „Moja cioteczka”.