Humour and translation in children`s literature. a cognitive linguistic approach (Uniwersytet Śląski)

seria: Interdisciplinary Humour Research (1), ISSN 2719-8235 Niniejsza monografia przedstawia propozycję tłumaczenia humoru w literaturze dziecięcej opartą na teorii przestrzeni mentalnych i integracji pojęciowej (Gilles Fauconnier, Mark Turner).

Model integracji pojęciowej został wykorzystany jako wzór do tworzenia map mentalnych służących do wizualizacji komponentów istotnych w procesie tłumaczenia, które należy brać pod uwagę, by tekst docelowy był realnie jak najistotniej wiernym odzwierciedleniem tekstu źródłowego, równocześnie pod względem semantycznym jak i fonetycznym, z jednoczesnym uwzględnieniem referencji do wiedzy ogólnej na temat tłumaczonego dzieła.

Punktem wyjściowym procedury tłumaczeniowej jest teoria skopos (Hans. J. Vermeer, Katharina Reiss, Christiane Nord) wskazująca na konieczność określenia celu tłumaczenia i grupy odbiorców tekstu docelowego przed przystąpieniem do tłumaczenia oraz w trakcie realizacji poszczególnych zadań tłumaczeniowych.

w przypadku tłumaczenia literatury dziecięcej, a w szczególności tekstów humorystycznych (gry słowne), tłumacz – ekspert powinien , a także wykorzystywać wiedzę z zakresu psychologii rozwojowej (Bruno Bettelheim, Jean Piaget, Paul McGhee), aby świadomie podejmować decyzje tłumaczeniowe uwzględniające zdolność rozpoznawania komponentów humorystycznych przez dzieci w zróżnicowanym wieku z nastawieniem na wywołanie stosownego efektu u odbiorcy.

Procedura odnosi się ponadto do metody opartej na pojęciu dominanty semantycznej (Stanisław Barańczak) określającej które części tekstu i/lub wyrazu – powłoka semantyczna i/lub fonetyczna - należy bezwzględnie zachować w tłumaczeniu, żeby zostało ono cenione jako wierne oryginałowi.

Mapy mentalne przedstawiają analizę gier słownych w "Alicji w Krainie Czarów" Lewisa Carroll’a, języka niezwykle Fajnego Olbrzyma tworzonego poprzez Roalda Dahla w "BFO" oraz imion bohaterów kolekcji "Koszmarny Karolek" Francesci Simon wraz z ich tłumaczeniami na język polski i język portugalski w wersji europejskiej i brazylijskiej.

Publikacja skierowana jest do językoznawców zajmujących się kognitywnymi aspektami tłumaczenia humoru, powinna zainteresować także przekładoznawców, kulturoznawców, psychologów oraz badaczy literatury dziecięcej.

na dodatek może służyć pomocą tłumaczom w trakcie pracy nad przekładem humoru, ze szczególnym uwzględnieniem gier słownych.