Teorie emocji i motywacji (Wydawnictwo Naukowe UKSW)

Tytuł Teorie emocji i motywacji Autor Henryk Gasiul Język polski Wydawnictwo Wydawnictwo Naukowe UKSW ISBN 978-83-7072-423-8 Rok wydania 2007 Warszawa Wydanie 2 ilość stron 523 Format pdf Spis treści WSTĘP 15
CZĘŚĆ PIERWSZA – EMOCJE 17
ROZDZIAŁ I. CZYM SĄ EMOCJE – U PODSTAW OKREŚLENIA PRZEDMIOTU ROZWAŻAŃ 19
1. Problem rozumienia pojęcia emocji 19
2. Emocje jako zjawiska o charakterze interakcyjnym 24
ROZDZIAŁ II. ZRÓŻNICOWANIE EMOCJI I ICH atrybuty 31
1. Kategorie czy wymiary emocji 31
2. Emocje pierwotne i wtórne 37
3. Podstawowe kategorie i poziomy analizy emocji 45
4. Cechy i funkcje emocji 51
ROZDZIAŁ III. PREDYSPOZYCJE I PROCESY EMOCJONALNE W INTERPRETACJI TEORII klasycznYCH 62
1. U źródeł kontrowersji – zmiany cielesne podstawą wzbudzania emocji 62
2. Wzgórze jako struktura odpowiadająca za procesy emocjonalne – analizy W. Cannona 66
3. Poznanie i ocena podstawą emocji 69
4. Percepcyjno-motywacyjna teoria R. W. Leepera 75
5. Ekspresja emocji jako podstawa adaptacji 76
6. Podsumowanie: podstawowe modele emocji 78
ROZDZIAŁ IV. POZIOM PREDYSPOZYCJI EMOCJONALNYCH – EMOCJE W PERSPEKTYWIE BIOLOGICZNEJ 81
1. Układy struktur neuronalnych jako podstawa emocji 82
2. Neurofizjologiczne mechanizmy różnorodnych kategorii emocji 89
3. Neurofizjologiczne mechanizmy ekspresji emocji 95
4. Mechanizmy neurofizjologiczne emocji i motywacji – znaczenie systemów pobudzania i hamowania 103
Podsumowanie 111
ROZDZIAŁ V. EKSPRESJA JAKO PODSTAWA DYSPOZYCJI I STANÓW EMOCJONALNYCH – EMOCJE W PERSPEKTYWIE OBSERWATORA 115
1. Dowody na znaczenie ekspresji 115
2. Podstawowe teorie ekspresywne 124
3. Wielofunkcyjna rola ekspresji emocji w życiu człowieka – refleksje podsumowujące 130
ROZDZIAŁ VI. PRÓBY ROZSTRZYGNIĘCIA DYLEMATU „POZNANIE – EMOCJE" – EMOCJE W PERSPEKTYWIE PODMIOTU 133
1. Próba integracji peryferalnego i poznawczego modelu emocji w interpretacji S. Schachtera 134
2. Próby wyjaśnienia relacji „poznanie – emocje" poprzez zróżnicowanie na poziomy, systemy i sposoby przetwarzania danych 138
3. Jednoczesność i nierozłączność procesów poznawczych oraz emocji 151
4. Poznawczo-motywacyjno-relacyjna teoria emocji R. Lazarusa 156
Podsumowanie 164
ROZDZIAŁ VII. Wymiar DOŚWIADCZANIA I ŚWIADOMOŚCI JAKO DYSPOZYCJA I WYZNACZNIK PRZEBIEGU cyklu EMOCJONALNEGO – EMOCJE W PERSPEKTYWIE PODMIOTU 166
1. Mechanizmy tworzenia doświadczenia emocjonalnego – perceptualno-motoryczna teoria H. Leventhala 167
2. Świadomość i doświadczanie emocji – perspektywa poznawcza 172
3. Doświadczanie emocji w interpretacji fenomenologicznej 178
4. Doświadczanie jako komponenta emocji – uwagi ogólne 181
ROZDZIAŁ VIII. SOCJOKULTUROWE INTERPRETACJE EMOCJI – EMOCJE W PERSPEKTYWIE SPOŁECZNEJ 185
1. Znaczenie kontekstu społeczno-kulturowego w kształtowaniu emocji 185
2. Kultura jako podstawa rozwoju umysłowości i interpretacji emocji 187
3. Społeczno-kulturowe teorie i modele interpretacji emocji 190
4. Emocje a relacje społeczne – sugestia Th. Kempera 197
5. Uwagi ogólne 199
ROZDZIAŁ IX. O NIEKTÓRYCH SPOSOBACH BADANIA EMOCJI 201
1. Możliwości pomiaru emocji – uwagi ogólne 201
2. Sposoby pomiaru komponentu doświadczania i świadomości emocji 202
3. Psychofizjologiczne wskaźniki emocji 212
4. Behawioralne metody pomiaru emocji 216
CZĘŚĆ DRUGA – MOTYWACJA 219
ROZDZIAŁ X. POJMOWANIE, KRYTERIA I SPOSOBY ANALIZY MOTYWACJI 221
1. Pojęcie motywacji i jej właściwości 221
2. Źródła i rodzaje motywacji 224
3. Analiza motywacji w kategoriach predyspozycji – dyspozycji – stanu – procesu 235
PREDYSPOZYCJE I DYSPOZYCJE JAKO WYZNACZNIKI STANÓW I cyklÓW MOTYWACYJNYCH 239
ROZDZIAŁ XI. OD INSTYNKTU DO zapotrzebowania REALIZACJI SIEBIE SAMEGO 239
1. Instynkty jako podstawa motywacji 239
2. Popęd jako forma dyspozycji motywacyjnej 247
3. Przywiązanie u podstaw rozwoju dyspozycji motywacyjnych – interpretacja J. Bowlby’ego 250
4. Dążenie do realizacji siebie jako dyspozycja motywacyjna 255
Podsumowanie 267
ROZDZIAŁ XII. POTRZEBA AKTYWACJI I STYMULACJI JAKO DYSPOZYCJA MOTYWACYJNA 269
1. Poziom energetyczny wskaźnikiem emocji i motywacji 270
2. Analiza dążenia do trafnego poziomu aktywacji 271
3. D. E. Berlyne’a próba modyfikacji teorii D. Hebba 274
4. Rola zapotrzebowanie na stymulację 278
5. Predyspozycje i dyspozycje do stymulacji 282
5.1. Temperament jako dyspozycja motywacyjna 283
6. Emocje a dążenie do stymulacji i aktywacji – teoria odwrócenia M. Aptera 284
Podsumowanie 288
ROZDZIAŁ XIII. DĄŻENIE DO RÓWNOWAGI jako PODSTAWA UAKTYWNIENIA STANÓW I procesÓW MOTYWACYJNYCH 290
1. Homeostaza jako wyznacznik stanu i cyklu motywacji 291
2. Mechanizmy dążenia do równowagi poznawczej 296
3. Dążenie do równowagi emocjonalnej jako podstawa motywacji 303
4. Mechanizmy i rodzaje regulacji – na przykładzie dążenia do realizacji celów 307
5. Samoregulacja jako mechanizm dążenie do równowagi 310
Podsumowanie 314
ROZDZIAŁ XIV. ROZWÓJ DYSPOZYCJI MOTYWACYJNYCH – MECHANIZMY KSZTAŁTOWANIA MOTYWACJI WTÓRNEJ 317
1. Motywacja wtórna albo nabyta – tradycja behawioralna 317
2. Motywacja wtórna w interpretacji S. Freuda 320
3. Mechanizm autonomii użytecznej 321
4. Kanalizacja jako podstawa motywacji wtórnej – interpretacja G. Murphy’ego 322
Podsumowanie 324
MECHANIZMY WZBUDZANIA STANÓW I cyklÓW MOTYWACYJNYCH 325
ROZDZIAŁ XV. INTERAKCJA pomiędzy PREDYSPOZYCJAMI MOTYWACYJNYMI A AFEKTAMI JAKO PODSTAWA MOTYWACYJI 325
1. Prekursorzy teorii hedonistycznych i podnietowych 325
2. Hedonistyczna koncepcja motywacji P. Younga 328
3. Podnietowa teoria motywacji D. C. McClellanda 331
Podsumowanie 341
ROZDZIAŁ XVI. MECHANIZMY WZBUDZANIA MOTYWACJI – TEORIE „WARTOŚĆ – OCZEKIWANIE" 342
1. Teoria J. W. Atkinsona jako podstawa analizy motywacji w kategoriach „wartość – oczekiwanie" 342
2. Czynniki wzbudzające stan i cykl motywacyjny – rola kompetencji i wymogi własnej wydajności 345
3. Poziom lub mistrzostwo wykonania jako czynniki wyjaśniające dążenie do osiągnięć 351
4. Procesy atrybucji i ich uwarunkowania jako źródła motywacji 352
5. Wartościowanie i antycypacja jako samodzielne motywy 357
6. O wariantach teorii „wartość – oczekiwanie" 360
Podsumowanie 363
ROZDZIAŁ XVII. EMOCJE A DYSPOZYCJE I STANY MOTYWACYJNE 365
1. Emocje a popędy 366
2. Emocje jako czynniki wyznaczające stany motywacyjne 372
3. Uczucia moralne a motywacja 376
Podsumowanie 381
ROZDZIAŁ XVIII. FRUSTRACJE, KONFLIKTY, KRYZYSY JAKO STANY EMOCJONALNO-MOTYWACYJNE 383
1. Frustracja a motywacja 383
2. Konflikty motywacyjne 385
3. Kryzysy jako źródło motywacji 387
4. Mechanizmy obronne jako motywy 393
KU FUNDAMENTALNYM ŹRÓDŁOM MOTYWACJI LUDZKIEJ 400
ROZDZIAŁ XIX. WARTOŚCI I ZNACZENIA JAKO PODSTAWA ROZWOJU DYSPOZYCJI MOTYWACYJNYCH. OD WARTOŚCI NARZUCANYCH KU WARTOŚCIOM WYBIERANYM 400
1. Zapotrzebowania źródłem wartości 402
2. Mechanizmy nadawania znaczeń 405
3. Spójność wartości jako podstawowy motyw 416
4. Motywy jako następstwo utrwalenia wzorców uporządkowania społecznego – propozycja A. P. Fiske 418
5. „Ja" centrum i wyznacznikiem wartości 423
Podsumowanie 426
ROZDZIAŁ XX. „JA" FUNDAMENTEM I ŹRÓDŁEM MOTYWACJI LUDZKIEJ 427
1. Rola „ja" we wzbudzaniu motywacji – uwagi wstępne 427
2. Typ interakcji jako podstawa angażowania i rozwoju „ja" 429
3. Potrzeba wartości siebie jako motyw 436
4. Stany uczuciowe związane z samym sobą jako źródła motywacji 445
Podsumowanie 455
ROZDZIAŁ XXI. O ŹRÓDŁACH PODMIOTOWOŚCI – OD MOTYWACJI EGOCENTRYCZNEJ KU SPEŁNIANIU SIEBIE JAKO OSOBY 457
1. Podmiot jako sprawca –wybrane sposoby analizy w psychologii 459
2. U źródeł motywacji egocentrycznej 470
3. Rozważania o realnych mechanizmach zmiany charakteru motywacji 473
4. Cechy osoby jako predyspozycje motywacyjne 477
5. Dążenie do realizacji atrybutów osobowych jako cel rozwoju 480
Podsumowanie 487
ZAKOŃCZENIE 488
ROZDZIAŁ XXII. ROZWÓJ EMOCJONALNY I ROZWÓJ W ZAKRESIE MOTYWACJI 488
1. Rozwój emocji i motywacji jako układ sprzężony z całościowym rozwojem psychicznym człowieka 488
2. Parametry „ja" jako podstawa rozwoju emocji i motywacji 493
3. Specyfika rozwoju emocji i motywacji w różnych okresach życia 497
4. Ogólne zasady rozwoju emocji i motywacji – podsumowanie 504
BIBLIOGRAFIA 509