Niniejsza książka składa się z ośmiu rozdziałów. W pierwszym z nich przedstawiono genezę, a także dzieje ruchu harcerskiego w Polsce do czasów współczesnych. W drugim analizie poddano metodę harcerską. Rozdział trzeci posiada opis współczesnych relacji organizacji harcerskich z państwem, społeczeństwem obywatelskim, a także pokazuje ich obecną sytuację formalno-prawną.
Tu także skrótowo opisano poszczególne obecnie działające organizacje harcerskie. W kolejnym rozdziale czytelnik może się zapoznać z obrazem pokolenia współczesnej młodzieży polskiej, jaki wyłania się z zróżnicowanych badań nad tą kategorią społeczną.
Piąty rozdział charakteryzuje metodologię badań własnych. W następnych rozdziałach przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych wśród instruktorów harcerskich, harcerek i harcerzy przeróżnych organizacji oraz młodzieży niezrzeszonej ze szkół gimnazjalnych i licealnych.
W szóstym rozdziale zaprezentowano analizę wykorzystywania w działaniu funkcjonalnym idei i wartości ruchu harcerskiego z punktu widzenia instruktorów i harcerzy i odbiór tych idei i wartości poprzez młodzież.
W kolejnym zaś poruszono problem programu harcerskiego. Ostatni rozdział ukazuje wyniki wywiadów przeprowadzonych wśród instruktorów, które składają się na wizję ruchu harcerskiego dziś i w przyszłości.
Celem pracy jest zbadanie idei i wartości, jakie niesie ze sobą ruch harcerski, i znalezienie odpowiedzi na pytanie, czy harcerstwo w obecnym swym profilu może spełniać w społeczeństwie rolę środowiska wychowawczego, a jeżeli nie tą – to jaką.
Odpowiedź na pytanie o rolę harcerstwa, o jego miejsce we współczesnym świecie, zadania, jakie powinno spełniać, może dać teoretyczne podstawy do pracy programowej w organizacjach harcerskich.