Alienacja kultury jako zjawisko społeczne i kategoria opisowo-normatywna (Aleksander Lipski)

Tytuł Alienacja kultury jako zjawisko społeczne i kategoria opisowo-normatywna Autor Aleksander Lipski Język polski Wydawnictwo Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach ISBN 978-83-7875-113-7 Rok wydania 2013 Katowice Wydanie 1 ilość stron 500 Format pdf Spis treści WSTĘP 9
1. Aspekt normatywny: alienacja jako ocena 11
2. Aspekt psychologiczny: alienacja jako stan subiektywny 13
3. Alienacja: pojęcie otwarte i zużyte 18
4. Socjoekonomia – przyczynek do zintegrowanego paradygmatu nauk społecznych 24
Rozdział I
RACJONALNY I IRRACJONALNY wariant MYŚLENIA. METODOLOGICZNE DYLEMATY NAUK SPOŁECZNYCH 42
1. Alienacja wobec prerefleksyjnej jedności świata społecznego 42
1.1. Od „naiwnego monizmu" do „krytycznego dualizmu" 45
1.2. Mentalność prerefleksyjna w świetle wybranych przykładów badań antropologicznych 47
1.3. Tożsamość jednostki i jej wspólnoty – G. Hegel i O. Spengler 68
1.4. Synkretyzm kultury pierwotnej 72
1.5. „Odkrywanie" kultury 82
2. Kulturowa destrukcja natury – J.J. Rousseau 95
2.1. „Człowiek natury" a „człowiek człowieka" (człowiek kultury) 97
2.2. Rzutowanie współczesnych kategorii na „stan natury" 110
2.3. Naturalność denaturalizacji 111
Rozdział II
EKONOMIA POLITYCZNA JAKO KRYTYKA SPOŁECZNA. ALIENACJA W MYŚLI MARKSOWSKIEJ 114
1. Nieuchronność i nieodzowność uprzedmiotowienia (Vergegenständlichung) a partykularyzm i historyczność alienacji (Entfremdung) 119
2. Przyroda – stan natury 127
3. Alienacja pracy 130
4. Fetyszyzm towarowy i reifikacja 134
5. Fałszywa świadomość 145
6. Alienacja? Problem racjonalności decyzji 161
Rozdział III
KULTURA W WARUNKACH NIEKONTROLOWANEGO ROZROSTU JEJ ZASOBÓW – G. SIMMEL 186
1. Kultura i natura 186
2. Koło ontologiczne 188
3. „Tragedia kultury", czyli nieuchronność uprzedmiotowienia życia 189
3.1. Alienacja kultury obiektywnej a podział pracy 194
3.2. Rynek kultury obiektywnej i jej roszczenia wobec odbiorców-konsumentów 197
3.3. Antynomie życia i formy – dialektyka kultury 207
3.4. Problem konceptualizacji kultury subiektywnej 214
4. Instrumentalizacja i komercjalizacja przyrody 221
5. Pieniądz jako uniwersalne narzędzie racjonalizacji i ekonomizacji społeczeństwa 225
6. Od protoform kulturowych do autotelizacji obiektów i czynności pierwotnie instrumentalnych 235
Rozdział IV
konwencjonalnE TEORIE ALIENACJI A IDEE POKREWNE. SOCJOEKONOMIA JAKO ZŁOŻONA PROCEDURA BADAWCZA 241
1. Katolicka nauka społeczna wobec problemu alienacji 241
2. Alienacja jako wielowymiarowa racjonalizacja – M. Weber 250
3. Twórcza praca i zdehumanizowana konsumpcja – S. Brzozowski 255
4. Rozum jako technokratyczny instrument – M. Horkheimer 257
5. Kryzys społeczeństwa i jednostki w uprzedmiotowionej rzeczywistości – M. Bierdiajew 259
6. Od animal laborans do homo faber (dwie ekonomie) – H. Arendt 265
7. Ekonomiczno-administracyjny dyskurs systemu społecznego – J. Habermas 270
7.1. Wtórna naturalizacja 279
7.2. Uprzedmiotowienie refleksyjne II stopnia 283
Rozdział V
ALIENACJA KULTURY JAKO ALIENACJA ZNACZEŃ 289
1. Kulturalizm – teoria wielu wariantów 289
1.1. Obiektywizacje jako źródło ładu wspólnotowego – W. Dilthey 289
1.2. Alienacja faktów społecznych – E. Durkheim 292
1.3. Kolektywna nieświadomość – K. Mannheim 298
1.4. Klasyka kulturalizmu – F. Znaniecki 301
1.5. Emergencja kultury – A. Kroeber i K. Popper 313
1.6. Kultura jako ekstensje – E. Hall 317
1.7. Naturalny świat znaczeń – fenomenologia 319
1.8. Od niezbędnej obiektywizacji do zapomnianej reifikacji – P. Berger i T. Luckmann 325
1.9. Habitus – P. Bourdieu 328
1.10. Język jako narzędzie reifikacji – B. Whorf 329
1.11. Idiom kulturowy – M. Polanyi 334
2. Zasada oznaczania 335
3. Próby ucieczki od kultury jako świadectwo jej alienacji 341
3.1. Interakcjonizm i etnometodologia 342
3.2. Niespołeczna i pozakulturowa antropologia 345
3.3. Interpretatywizm w wersji socjologicznej – A. Giddens 349
3.4. Interpretatywizm jako wspólna droga 356
3.5. T. Adorno i A.W. Gouldner kontra pozytywizm 359
3.6. Epistemologia poza kulturą 362
3.7. Nadprodukcja interpretacji 368
3.8. Przekleństwo znaku – R. Barthes 371
3.9. Ekonomia znaków: nieograniczone zasoby ikonosfery – J. Baudrillard 375
3.10. Ekonomia znaków: utopia desemantyzacji 380
3.11. Ambiwalentny charakter oferty rynku kultury – imperatyw i pozory wolności 383
3.12. Culture jamming – utopia antykonsumpcjonizmu 388
3.13. Podsumowanie 390
Rozdział VI
KULTURA ODDZIELONA OD ŻYCIA SPOŁECZNEGO – WYBRANE PRZYKŁADY 396
1. Od autotelizacji obiektów i czynności pierwotnie instrumentalnych do wtórnej naturalizacji: substytucja praktyczna 396
2. Ekonomizacja przyrody 417
3. Ekspansja marketingowa i zarządzanie totalne 419
4. Człowiek jako obiekt kulturowy 425
5. Teatralizacja życia społecznego i jej szczeble: socjoekonomia spektaklu 426
6. Racjonalizacja i zarządzanie kulturą 428
ZAKOŃCZENIE – ALIENATIONE AD INFINITUM 438
ANEKS 463
BIBLIOGRAFIA 469